Aday listeleri yasal mı?
Tarhan Erdem 12 Haziran 2007
Aday listelerinde siyasal sonuçlar çıkarılıyor. Ben de, bir ucundan bu çabaya katılmak istiyorum:
Önce, gazetemizin dünkü manşetini buraya da koymalıyım: 'Lider sultasına
sessiz kalanlar, isimleri çizilince isyan etti. Kendi düşen ağlamaz'. Listeleri bütün partilerde liderler yazmıştır.
Bu seçimlere kadar, siyasal hayattaki lider hâkimiyeti bu kadar pervasızca ortaya dökülmemişti.
Listelerin açıklanmasından sonra 'genel başkan yardımcısı' istifa eden bir partideki yönetim anlayışını tanımlamaya gerek var mı? Bu seçimde Yüksek Seçim Kurulu'na (YSK) verilen aday listelerinin 'parti listesi' değil, 'genel başkan listesi' olduğu açıktır.
Gazete haberlerinden, liste 'çalışmalarında' genel yönetim kurulu üyelerinin 'not alma', 'listeleme', 'temize çekme' gibi sekreterlik işlerinde liderlerine yardım ettikleri; aday adaylarının alınmalarında işlevleri olmadığı anlaşılmaktadır.
Oysa yasalara göre adayları, 'Serbest, eşit, gizli oy açık tasnif esasları çerçevesinde, tüzüklerinde belirleyecekleri usul ve esaslardan herhangi biri veya birkaçı ile', 'siyasi partiler', 'tespit edebilirler'.
Liderler, kanundaki şu hükümden yararlanarak bütün listeleri 'Merkez Aday Listesi' haline getirmişlerdir: "Siyasi partiler, toplam olarak TBMM üye tamsayısının yüzde 5'ini aşmamak üzere, ... merkez adayı gösterebilirler. Önseçim ya da aday yoklaması yapılmayan yerlerde, siyasi partilerin merkez yoklaması veya diğer usullerden biri veya birkaçı ile aday belirleme yetkileri saklıdır."
Parti tüzüklerinde de, koşullara bağlı olarak adayların belirlenme yöntemini, merkez organlarının kararına bırakan maddeler vardır. Bu organların üyelerinin genel başkanlarının ağzının içine baktıkları da bilinmektedir.
Aday listelerinin genel başkanca belirlenmesi, yasalara aykırı olduğu gibi, değiştirilmiş ve yozlaştırılmış olsa da, parti tüzüklerinin özüne aykırıdır.
Hangi kurum bu yasadışılığa engel olabilir? Şüphesiz YSK!
Aday listelerinin, yasalara ve kendi tüzüklerine aykırı olarak belirlendiği savıyla, 10 Haziran'da yapılacak ilandan sonra iki gün içinde YSK'ya itiraz edilebilir. Oy verme gününden sonra da, aynı nedenle seçimin iptali istenebilir.
Sonuç ne olur? YSK ne karar verir?
YSK yargı adına 'seçimlerin genel yönetim ve denetiminden sorumludur'. "Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma, seçim süresince ve seçimden sonra seçim konularıyla ilgili bütün yolsuzlukları, şikâyet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama ve TBMM üyelerinin seçim tutanaklarını kabul etme görevi Yüksek Seçim Kurulu'nundur."
Anayasa ve yasalarımız hükümleriyle, seçimlerin demokratik ilkelere ve yasalara uygun biçimde yürütülmesi sonuçta yargıya bırakılmıştır.
Ülkemizde adayların, demokrasiye uygun biçimde belirlenen 'parti adayları' olduğunu; Anayasa ve yasaların liderlere aday belirleme yetkisi verdiğini söylemek zordur.
Yetkileri varmış gibi liderlerin aday listesi düzenlemeleri anlayışını, liderler terk etmeyeceklerine göre, yöntemin demokratikleştirilmesi kurumlardan beklenebilir.
Doğal kurum YSK'dır. Bu kurumu, Anayasa'nın emanet edildiği yurttaşlar harekete geçirebilir!
