Niğbolu Zaferi
01 Ocak 1970
Niğbolu meydan muharebesi: 25 Eylül 1396 tarihinde, Tuna nehri üzerindeki, Osmanlıların müdafaa ettiği Niğbolu Kalesi yakınlarında bulunan sahada, Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid komutasındaki Osmanlı ordusuyla, IX. Papa Bonfaçıyus’ün teşvikiyle Macaristan başta olmak üzere (Fransızlar, Almanlar, Felemenkler, İsviçreliler, İngilizler, İskoçyalılar, Lombardiyalılar, Rodos şövalyeleri ile İspanyol, Bohemya gönüllüleri ordularından kurulu) Macaristan kıralı SİGİSMUND’un başkomutanlığındaki (Müttefik Haçlı orduları) arasında yapılan ve Osmanlıların kesin zaferiyle sonuçlanan zaferin adıdır.
NİĞBOLU MEYDAN MUHAREBESİNİN SEBEPLERİ:
Osmanlılar Rumeli ’ne geçerek birçok yerleri ele geçirdikten sonra, Avrupa Devletlerinin ilk kurdukları Haçlı ordusunu 1364’de Sırp sındığı gece baskınıyla, yok etmişlerdi. Arkasından 1389’da Sırp kralı Lazar’ın topladığı ikinci Haçlı ordusu da Murad-ı Hüdavendigar ordusu karşısında yok olmuş ve Osmanlılar Rumeli’nde büyük bir arazi parçası kazanmışlardı. Elde ettikleri bu topraklara yerleşmeye başlamışlardı. Kazanılan yerlerin elde kalması ve buralarda barınabilmek için, bir engel vardı. Osmanlılar Tuna nehrine kadar, bütün bu büyük ülkeye tamamen sahip ve hâkim olmaları lazımdı. Fatih Sultan Mehmet’in padişahlığı devresi sonuna kadar, önem verip izledikleri politika Osmanlıların batı siyaseti olmuştur.
Bu sırada, Macaristan kendi ülkesinden taşmış, civardaki devletleri kendi tarafına, himayesine almış, Karadeniz kıyılarına kadar genişlemişti. Kral SİGİSMUND Sırp sındığı savaşında Osmanlılara karşı uğradığı yenilgiyi bir türlü unutamıyor, ele geçirdiği ilk fırsatta öç almayı ve en önemlisi, Osmanlıları Avrupa’dan çıkarmayı düşünüyordu. Sigismund’un bütün istediği ecdadının ideolojisini yerine getirmekti. Bu ideoloji: İstanbul’a kadar bütün Balkanları elde etmek, İstanbul boğazlarına hâkim olarak, dünyaca jeopolitik bu bölgede büyük "Macaristan İmparatorluğu"nu kurmaktı. Lakin göz diktiği İstanbul çok uzakta idi. Aradaki Slavlar da Macar tahakkümüne ve idaresine razı olmuyorlar bu ideolojiye karşı duruyorlardı.
Sırbistan kralları da, aynı emellere bağlıydılar. İstanbul ’u devlet merkezi yapmak için fırsat beklerken, i. Kosova meydan muharebesinde uğranılan yenilgi bu emellerine son vermiş, bütün Sırbistan Osmanlı himayesi altına girmiş, vergiye bağlanmıştı. Daha öncelerinden Bulgaristan tümüyle Osmanlıların eline geçmişti. Son olarak da İstanbul Osmanlı orduları tarafından kuşatılmış bulunuyordu. Burada kazanılacak bir başarı ile Osmanlılar artık Macaristan için büyük bir tehlike olacaktı. Kral Sigismund Macaristan emellerine karşı koyabilecek sadece Sırbistan’ı var sanırken, şimdi daha genç, daha kuvvetli bir düşman karşısında kendini buluyordu. Ne kadar zaman ve fırsat verilirse Osmanlı o kadar kuvvetlenecekti. Osmanlıları vakit geçirmeden ortadan kaldırmak lazımdı. O bu fırsatı arayadursun; 1390 yılında Yıldırım Bayezid orduları, Anadolu beyliklerinden çoğunu Osmanlı Devlet sınırları içine katmış, Karamanoğlu Beyliği ve İsfendiyaroğlu Beylikleriyle anlaşmalar yaparak Anadolu’da emniyeti sağlamıştı. Diğer taraftan Gelibolu Kalesini onartmış ve kuvvetlendirmişti.
Yine kurduğu donanmasıyla, Adalar Denizinde, Sakız Adasını ve Eğriboz’u ele geçirmek için 60 kadar savaş gemisiyle savaş halinde idi. Daha sonra da ordusunu Edirne’de toplayarak, tasarladığı planını gerçekleştirmeye başlamış, batıya dönük yer yer harekete geçilmişti. Bu plan şöyle idi:
a) O zamanlar Osmanlıların himayesinde bulunan ve bu arada ittifak da yapılmış olan Bizans imparatoru AMANOEL’in, İstanbul içindeki üç kiliseyi yıktırıp gizlice surları onarttığı bahane edilerek buraya bir kuvvet gönderildi. Şehrin dış bağlantısı kesilmişti. (Fasılalarla 7 sene sürecek olan i. İstanbul kuşatması).
b) Bir başka kuvvet de Bulgaristan’ı tamamen fethedecek. Bu kuvvetin komutanı Rumeli Beylerbeyi FİRUZ Bey ordusuyla Ulah’a kadar ulaşmış, Tuna nehrini aşarak Bükreş’i ele geçirmişti. Bosna Beyi Prens Mirça’yı boyun eğmeye ve vergi vermeğe zorlamış, bunda da başarılı olmuştu.
c) Bir başka kuvvetle Macaristan içlerine kadar gidilerek SİRMİ’ye kadar ilerlenmişti. JAN DÖ MAR komutasındaki Macar
Şehirlerini alınmıştı. Başka kuvvetlerle de PİYER DÖ PERMİ komutasındaki düşman kuvvetleri çekilmeğe zorlanmış, GÜLONBESMAÇO tarafları fethedilmişti.
d) Yiğit paşa komutasında bir başka kuvvetle SLOVENYA’YA akınlar yapılmış, NOGLARİNZE’ye kadar varılmıştı.
e) Edirne-Gümülcüne-Karofecya üzerinden Makedonya’ya doğru ilerleyen EVRENOS Bey komutasında bir kuvvet Tırhalaya, sadrazam Ali Paşa komutasında diğer bir kuvvet, Yenişehir ve Livadya’ya geri dönmüşler, fakat Tuna Nehri üzerindeki Silistre, Niğbolu, Vidin kalelerini ellerinde tutmuşlardı.
Bu Osmanlı hareketleri karşısında, Macaristan Kralı diğer Avrupa devletlerini kışkırtıyordu. Öncelikle Bulgaristan’ın Osmanlılar elinde bulunması, Sırbistan’ın hamisi olması, Macaristan Kralı Sigismund’u düşündürüyordu. Bir gün bu felaketin milletinin başına da geleceğini biliyor, mücahid, eğitilmiş ve disiplinli Osmanlı ordularının hücumuna karşı durmak için çareler arıyordu. Bu bakımdan hakikatte, Yıldırım Bayezid’in gelecekteki düşüncelerini anlamak, görünüşe göre Macaristan’ın kendi ülkesi içinde saydığı Bulgaristan’ı hangi hakla ele geçirdiğini sormak ve boşaltılması isteğiyle, Bursa’ya bir heyet göndermişti. Yıldırım Bayezid Macaristan’dan gelen bu heyeti Bursa sarayında kabul etti. Onlara saray odasını süsleyen, Bulgaristan’dan ele geçen silahları sükûnetle gösterdi ve şöyle hitap etti:
—Gidin kralınıza söyleyin! Bütün Balkanları bu silahlarla aldım. Efendin krala anlat! Benim Bulgaristan’da olan hakkım bu silahlarla temin edilmiştir. (Ord. Prof. İ.H.Uzunçarşılı’nın Osmanlı Tarihi’nden)
Bu cesurane meydan okuyuş, Sigismund’a duyurulunca daha beter bir korkuya düşmüş, hele yine bu sıralarda Osmanlıların Bulgaristan üzerinden Bosna’ya varıp Ulah prensi Mirça’yı Osmanlı devletine vergi vermeğe zorlaması, Sigismund’a geleceğini anlatmış oldu. Kendi kuvvetleriyle karşı koyamayacağını bildiğinden, çareyi civar devletlerle ittifak kurmada aradı. İlk önce Ulah prensi Mirça ile bir antlaşma yaptı. Onu kendine tamamen bağlamak için Ziginburg’a gitti. Mirça ile bir görüşme yaptı. Onu FİGAROS kontu ve SEVERİN beyi yaptı. Aralarındaki antlaşma gereği; Mirça bütün kuvvetiyle Macar ordusunun gerilerini koruyacaktı. Bu kadar yardımı kâfi gören Sigismund, Yıldırım Bayezid’in Macar heyetiyle gönderdiği cevabı bahane ederek, kısa bir süre içinde hazırladığı ordusuyla 1392’de Turçburg geçidinden aşıp batıya doğru hareket etti. Olti nehri boyunca yürüyüşüne devam etti. Burada Mirça kuvvetleriyle birleşti ve Tuna nehrine doğru ilerledi. Sayıca çok üstün düşman kuvvetlerine karşı koyamayan Osmanlı sınır muhafızları Niğbolu kalesine çekildiler. Macar ve Ulah orduları Tuna’yı Olti nehriyle Şil nehri arasındaki ROMANZA denilen yerden geçerek Niğbolu kalesine ulaştılar. Kuşatma devam ederken Macaristan’dan kraliçe MARİ’nin ölüm haberi alındı. Macar kralı memleketini korumak için mutlaka Macaristan’da bulunmak zorunda idi. Kuşatmadan vazgeçerek ordusuyla Macaristan’a doğru yola çıktı. Macar ordusu dönüşte Ulah arazisinden geçerken KOMBULONG ile TURÇBURG arasındaki ormanda Ulah ordusunun saldırısına uğradı. Bu arada birçok kayıplar verildi. Bu zamansız savaştan vazgeçme Prens Mirça’yı iki yönden perişan etmişti. Önce Osmanlılarla yaptığı antlaşmaya uymayarak aleyhte hareket ettiği için onların hesap sormasından korktu. Durumu kurtarmak için saldırıyı hazırlamış oldu. Bu hareketi Osmanlıların işine yaradı. Bu sırada Osmanlılar tamamen serbest kalmışlardı. Bütün kuvvetleriyle İstanbul’u yeniden kuşattılar. Olanca şiddetiyle şehri zorlamaya başladılar. Yıldırım Bayezid boğazda yardımı önlemek için Güzelcehisarı (Bugünkü Anadolu Hisarı) denilen kuvvetli bir de boğazkesen yaptırdı. Doğu Roma İmparatoru AMANOEL (EMANUEL), Osmanlıların bu şiddetli ve amansız taarruzuna karşı koyamayacağını anladı. Hıristiyanlığın tehlikede olduğunu ileri sürerek, PAPA’ya ve diğer Avrupa devletlerine heyetler gönderdi. Yardım istemeye başladı. Bu devletler İstanbul’a çok uzaktılar. Hareketleri halinde Osmanlılar tarafından gerilerinin kapatılması halinde çok kötü durumlara düşeceklerini ileri sürerek, imparator Amanoel’in feryatlarına karşılık vermediler.
Sigismund, başlattığı savaşı yarıda bırakarak ülkesine döndü.
Kısa bir sürede idareyi düzene sokmuş memleketin iç durumuna tamamen hâkim olmuştu. Artık öç alma sırasının geldiğine inanıyordu. Yalnız Osmanlılarla savaşı tek başına göze alamadığından, o da İstanbul’un Osmanlılar tarafından kuşatılmasıyla Hıristiyanlığın tehlikeye düştüğünü ileri sürüyor, bunun için Almanya’ya, Fransa’ya, Burgonya’ya ve İtalya’ya heyetler gönderiyor yardım istiyordu. O sıralarda aslında Osmanlı Ordusuna karşı koyacak bir durumda ve hazırlıkta değildiler. Hazırlanmaya başladılar. Osmanlılar ise Kosova Savaşından sonra Sırpları kıpırdayamayacak bir hale getirmişlerdi. Zaten Yıldırım Bayezid, yeni Sırbistan kıralı STEFAN LAZAROJİC ile sulh antlaşması yapmıştı. Bu antlaşma gereği Sırplar her yıl Osmanlı Devletine bir miktar vergi verecekler, ayrıca Osmanlıların yapacakları her savaşa Sırp kıralı komutasındaki 20.000 askerle de yardıma koşacaklardı. 6000 kadar süvari ve 4000 kadar yaya askerden kurulu küçük bir ordu ile İstanbul’u muhasara eden Yıldırım Bayezid, eski kralı devirmiş yerine oğlunu kral yapmıştı. Yeni kralı da Osmanlı himayesi altına girmeğe zorlamış, bunda muvaffak olmuştu. Anadolu’da hala mukavemet gösteren bir Rum tekfurunun koruduğu son kale ALAŞEHİR’i, Bizanslılardan kurulu 12.000 kişilik bir kuvveti de yanına alarak kısa bir çarpışmadan sonra fethetti. Öte yandan Rumeli yönünde yapılan akınlarla buradaki halk tamamen sindirilmiş, Selanik, müttefik ordular donanmasının karşı koymasına rağmen ele geçirilmiş, Mora’ya kadar bütün Yunanistan emniyet altına alınmıştı. Anadolu’daki beylikler 1396 yılına kadar tamamen Osmanlı hudutları içine alınmış, Kayseri, Sivas ve Tokat hattına kadar, düşmanlık yapacak kimse bırakmamıştı. Osmanlılara katılan bu beyliklerde de yeni teşkilat yapılmış, bunların başlarına şehzadelerden valiler tayin edilmişti. Osmanlılar için ciddi bir rakip olan Karaman Beyleri de dost olmuşlar hatta Yıldırım Bayezid’in komutası altında bütün harplere katılmaya başlamışlardı. Mısır’daki Memluklarla de dostluk içinde yaşanıyordu.
Bu bakımdan Osmanlılar siyasi yönden tamamen hazırdılar. Macarların ilk Niğbolu kuşatması sırasında, Osmanlılar Niğbolu Kalesini savunanlara yardım için Edirne’de hazırlıklarını yapmışlardı. Harekete geçmek üzere, Macar kralı Sigismund’un ordusuyla kuşatmayı kaldırıp ülkesine dönmesi üzerine, Edirne’de kalakalmışlardı. Bizans’tan Macaristan’a gönderilmiş bir casus yakalanmıştı. Casusun sorgusunda kendisinden evvel de Macaristan’a üç ayrı adamın gönderildiğini, hepsinin yardım isteğinde bulunacaklarını bildirmesi üzerine, bütün kışkırtmanın bir manada Bizans’tan geldiği de anlaşılmış oldu. Osmanlılar genel durumu gözden geçirdiler. Bir durum muhakemesi sonucu; Bizans’a karşı harekete karar verildi. Zaten Macarlara karşı bir hareket bu an için mümkün de değildi. Osmanlı Ordusu Tuna’ya kadar bütün bu sahaya hâkimdi. Macaristan üzerine yapılacak bir hareket için Tuna’ya kadar gitseler karşılarında Macar ordusunu bulamayacaklardı. Macaristan üzerine gitmek ise ancak Macaristan sınırlarını geçmekle mümkün olabilecekti. Macar ordusunu nerede bulacakları da belirsizdi. İçlere girdikçe, hareket üstlerinden uzaklaşacaklarından bu da doğru olmazdı. Zaten şimdilik hiç bir Macar tehlikesi de kalmamıştı. Macarlarla çarpışmayı başka bir zamana bırakmak en doğru hareket olacaktı. Öyle yaptılar. Şimdi asıl hedef; etrafı kışkırtan, verdiği sözde de durmayan Bizans’ın işini bitirmekti. Yapılacak tek ve en doğru hareket buydu. Osmanlılar bütün ordu kuvvetleriyle İstanbul’a döndüler, şehri tekrar kuşattılar.
Bu sırada Avrupalılar düşlerindeki emellerinden vazgeçmiş değillerdi. 1395 kışını boşa geçirmemişler alttan alta her yönden hazırlıklarına devam etmişlerdi. Fransızlar 10.000 kişilik bir ordu hazırlamışlardı. Bunlardan 1000 kadarı güzide savaşçı asilzadelerdi. 1 000 kişi de bunların hizmetine bakacaktı. Geri kalanları maaşlı savaş ustası şövalyelerdi. Bunlara verilecek para halktan toplanmıştı. Bu para 2.600.000 kron kadardı. Bu kuvvetin başkomutanlığına da; Kont Jean Hevers getirilmişti. Bu kişi, prens ve o zamanın kralı VI. Şarl’ın dayısı olan Burgondiya dukası Filip’in oğluydu. Cesaretinden dolayı kendisine KORKUSUZ JAN deniliyordu. 22 yaşında gözünü budaktan sakınmayan bir delikanlıydı. Fransız asilzadeleri içinde, KONT DÖ LA MARŞ, kralın üç yeğeni II. Jan Dö Viyen, Mareşal Busiko gibi önemli kişiler bu orduya katılmışlardı. İtalyanlar Cenevre’de, Venedikliler Venedik’te birer haçlı donanma hazırlamışlardı. Bu donanmanın başına Venedikli Tomaniçe Niko getirilmişti. Donanmanın gemi sayısı 44’ü buluyordu. Daha sonraları bunlara Rodos şövalyelerinin gönderdikleri gemiler de katılmıştı. Almanya; Hohanzolern kon tu Frederik komutasında 2000 kadar Töten şövalyesi hazırlanmıştı. Bu kişi Totonik tarikatı baş duacısı idi. Diğer bir kısmı da Kudüs azizi Yahya tarikatı şövalyelerinden kuruluydu. Bunların komutanı da Filip dö Noyyok idi. İngilizler; Kont Dölukaster komutasında 1000 kişi ile katılıyordu. İtalyanlar ve Avusturyalılar II. Harman ve Kont Silli komutasında idiler. Polonyalılar ve Bohemyalılar da bir kısım kuvvetle bu haçlı ordusuna katılmışlardı. Bunların merkezi BUDAPEŞTE idi. Fransızlar da Dijon’da toplanmışlardı. 1396 Nisan ayı sonlarında öncüleriyle Kesin ve Hanri dö Bar komutasındaki kuvvetleriyle Reginsburg’a gelmişlerdi. Almanlar Bavyera kralı ile Norenberg şatosu sahibi Kont dö Man Pellin komutasındaki Bavyera şov al yeleri de bu kuvvetlere katıldılar. Müttefik devletler orduları 24 Mayıs 1396 günü Viyana’ya, oradan da Budapeşte’ye geldiler. Burada toplanan ordunun sayısı 30.000’ni aşıyordu. Ayrıca 30.000 kadar Macar askeri, 1000 kadar Mirça komutasındaki birlik ve yine Rodos şövalyeleri toplam olarak, o zamanki Avrupa tarih yazarlarına göre, 100.000 kişiye ulaştı (Solakzade Saadettin 130.000, Hayrettin Efendi 110.000, Kupluvaziyer ise 200.000 kadar bir kuvvet diye yazmaktadırlar.) Ordunun yiyecek ve yemiyle diğer araç ve gereçlerin tespit ve temini bakımından 1396 yılının paskalya ayında müttefik devletlerin başları Viyana’da toplanmış burada kararlar almışlardı. Bu kararlar gereği: Un, yulaf, şarap dolu 70 gemi hazırlandı. Haçlı ordusunun komutanlığına Macar kralı Sigismund getirilmişti. Yalnız her milletin ordusuna kendi komutanları, komuta edecekti.
Hazırlıklardan Osmanlıların haberi vardı. Bununla beraber İstanbul’u kuşatmış bulunuyorlar. Bundan da vazgeçmiyorlar, İstanbul’u ele geçirmek için ölesiye çarpışıyorlardı.
Haçlı ordusunun harp meydanına hareketi:
HAÇLI ORDUSU, 1396 Temmuz ayının ortalarına doğru, bütün savaş hazırlıklarını tamamlamış, 24 Temmuz 1396 günü sabahı yürüyüşe geçilmişti. Yürüyüş iki kol halinde yapılıyordu. Birinci kol; DOĞU KOLU adı ile GARD komutasında, Transilvanya-Zidinburg üzerinde ULAH’a doğru yürüyordu. İkinci kol; BATI KOLU adıyla büyük bir kısım olarak, Macaristan Kralı Sigismund’un komutasında, Belgrat-Demirkapı geçidi yoluyla Orsava genel yönünde yürüyordu. Bu kolun günde yürüyüş hızı 24 Km. idi. Orsava kalesi yakınlarına gelinince, kale, içindeki Hıristiyanların ayaklanması ile kolayca Osmanlılardan alındı. Durmaksızın yürüyüşe devam edilerek SEVERİN’e gelindi. Tuna geçilerek, Sırbistan’a doğu sınırından girildi. Vidin Kalesi ele geçirildi. 28 Ağustos 1396 günü burada bütün Osmanlı muhafızlar şehit edildiler. Haçlılar bu kaleye 300 kadar koruyucu bırakarak, yürüyüşe devam ettiler. 2 Eylül 1396 günü Rahova kalesi önüne gelindi. Derhal Osmanlıların savunduğu bu kale kuşatıldı. Osmanlılar inatla savunuyor ve Fransızlara çok kayıp verdiriyorlardı. Kuşatmaya daha fazla kuvvet gönderildi. Kuşatmanın beşinci günü kalede yiyecek, içecek ve cephane bitti. Çaresiz kalan muhafızlar teslim olmak istediler. Fransızlar buna razı olmadılar. Kaleyi savaşarak almak istediler. Ölesiye çarpışmalar sonucu zaten az kalan muhafızların çoğu şehit oldu. Az bölümü de yaralı olarak esir oldular. İçerdeki halk para karşılığı serbest bırakıldılar. Bu kalenin de korunması için 200 kadar asker bırakılarak, yürüyüşe devam edildi. Nihayet Haçlılar 8 Eylül 1396 günü Niğbolu kalesi önüne geldi. Civarda uygun bir yerde ordugâha geçti.
OSMANLI ORDUSUNUN YIĞINAĞI VE HARP SAHASINA YÜRÜYÜŞÜ:
Haçlı ordusunun birçok Osmanlı kalelerini ele geçirerek Niğbolu önlerine kadar geldiğini, Osmanlılar, İstanbul kuşatması esnasında öğrendiler. Bu haber üzerine padişah Yıldırım Bayezid, komutanlarını bir araya toplayarak, beraberce haberleri değerlendirdiler. Durum muhakemesi yapıldı. Şimdilik İstanbul kuşatmasının, daha sonra kalındığı yerden başlamak şartıyla kaldırılmasına, ordunun Anadolu’ dan getirilecek diğer kuvvetlerle birlikte Edirne’de toplanmasına bu hareketlerin çok kısa bir zamanda tamamlanmasına karar verildi ve derhal harekete geçildi.
YILDIRIM BAYEZİD, Niğbolu ’da yapacağı meydan muharebesi için toplanma yeri olarak Edirne’yi seçti. Kısa bir süre içinde Anadolu’dan yetiştirdiği kuvvetlerle kudretli ordusunu Edirne’de bir araya getirdi. 23 Eylül 1396 günü Edirne’den yürüyüşe geçilerek Filibe-Şıpka Geçidi, Tırnova yolu ile Niğbolu’ya gidildi.
Karşılaşılan düşman kuvvetleriyle çarpışıldı. Birçoğu esir edildi. Bir kısım da geriye kaçtılar. Esirlerin sorgusundan düşmanın son durumu ve kuvveti öğrenildi. Kaçabilen düşman ileri kısımları durumu komutanlarına anlatmak istemişlerse de, inanmadılar. Komutanlardan Fransız mareşali BUSİKO haberlere inanmamış, orduyu heyecan ve korkuya düşürecek böyle asılsız haberleri getirenlerin kulaklarını kestireceğini bile söylemişti. Başkomutan Macaristan kralı Sigismund daha anlayışlı ve tedbirli davranmıştı. Çünkü Osmanlıların bu güne kadar yaptıkları harpleri biliyordu. Osmanlılar daima olmazı olur yaparlardı. Sigismund, Osmanlılarla birçok kereler çarpışmış, onları iyi tanıyan komutanlarından Jan Mort adında birini bir süvari kıtasıyla ileri gönderdi. Jan Mort, Tırnova yakınlarında Osmanlı ordusunun ileri kıtasıyla karşılaştı. Savaşa girişmeden hemen dönüp, durumun doğru olduğunu, Osmanlıların büyük bir ordu ile gelmekte olduğunu başkomutanına bildirdi. Osmanlılar ise düşmanın bu durumunu görünce, durmadan yürüyüşe devam ettiler. 27 Eylül 1396 günü Niğbolu önlerine gelindi. Uzaktan görünen düşmanın 4–5 mil açığında ordugâha geçildi.
NİĞBOLU MEYDAN MUHAREBESİ İÇİN HAÇLI ORDUNUN HAREKÂT PLANI:
Bu savaş için Haçlıların genel maksatları; Osmanlıları Rumeli’ndeki topraklarından atmak, İstanbul’u Osmanlı ordularının kuşatmasından kurtarmaktı. Harekât planları ise: Haçlı ordusu evvela Tuna’nın güneyine geçecek, İstanbul genel yönünde yürüyecek, yol boyunca rastlanacak ve halen Osmanlıların elinde bulunan kaleler geri alınacaktır. Niğbolu Kalesi kuşatılacak, İtalya, Venedik, Rodos Adası devletlerinin donanmalarından kurulu, HAÇLI DONANMA’nın Tuna üzerinde yapacağı destekle ve mümkün olan süratle Niğbolu düşürülecek, bu kale daha sonra Haçlıların yapacakları harekâta dayanak noktası olarak kullanılacaktı. Yürüyüşe devamla Bulgaristan da Osmanlılardan geri alınacak, durmaksızın harekâta hız verilecek İstanbul üzerine gidilecekti. Osmanlı ordusunu baskın halinde arkadan vurarak yok edeceklerdi. Bu suretle de Osmanlıların Rumeli ’deki varlıklarına son verilecekti.
NİĞBOLU MEYDAN MUHAREBESİ İÇİN OSMANLI ORDUSUNUN HAREKÂT PLANI:
Genel maksat; düşmanın saldırılarına rağmen düşüremedikleri Niğbolu Kalesini muhasaradan kurtarmaktı.
Harekât planları ise: Derhal ve süratle hazırlıklarını tamamlayarak, Niğbolu genel yönünde yürüyüşe geçmek, evvela kale muhafızlarına yardıma yetişmek, HAÇLI ORDUSUNU ummadıkları beklemedikleri bir anda arkadan vurarak, Tuna’ya dökmek ve yok etmekti.
MUHAREBE BAŞLAMADAN ÖNCE HAÇLI ORDUSU İLE OSMANLI ORDUSUNUN DURUMU:
Tırnova’da düşmanın süvari kuvvetleriyle bağlantı kurulunca bunun korunması için Yıldırım Bayezid, Evrenos Bey’i bir kısım kuvvetle ileriye gönderdi. Düşmanı kesintisiz takip sonucu bu bağlantı 27 Eylül 1396 günü Osmanlı Ordusu ordugâha geçinceye kadar sürdü. Yalnız bu süre içinde düşmandan ne bir esir ne de bir haber alınmıştı. Gece beklendi; ordugâh gizlice kaldırıldı. Niğbolu yakınlarına kadar yaklaşıldı. Bu ana kadar düşman hakkında yine kat’i haber alınamamıştı. Bunun üzerine gece beklendi. Yine Yıldırım Bayezid, düşmanlarının uygun bir yerinden geçmeyi başardı. Kaleye yakın bir tepeden kale komutanı DOĞAN Bey’le konuşma imkânı buldu. Ondan yeterli bilgileri aldı. Dönüşünde ordusuna savaş tertibi aldırdı. O gece bütün ordu her ihtimali göze alarak saldırıya hazır bir şekilde mevzilerinde uyanık kaldılar.
Haçlı ordusunda; Osmanlı ordusunun geldiğine bir türlü inanamayan komutanları, Osmanlıları küçük görüyor, Boğaz’ı geçemezler diyorlardı.
Osmanlı ordusu ne kadar kuvvetli olursa olsun, kendilerinin. Başarıya ulaşacaklarına emin görünüyor ve cesaretleriyle övünüyorlardı.
22 Eylül 1396 sabahı Osmanlı ordugâhını güneşin şaşaalı ışıkları altında gördüler. Macaristan kralı Sigismund ordunun başkomutanı olarak, Fransızların ordugâhına geldi. Burada bütün komutanları toplayarak savaş meclisini kurdu. Genel durum gözden geçirildi. Konuşmalar başladı. Önce Kral Sigismund, Osmanlıların harp kaide ve usulleri gereği çarpışma hattının ön kısmına, hafif silahlı eğitimi az, düzeni zayıf AZAP askerlerini süreceklerini; bu sebeple yine hafif silahlarla donatılmış ve Osmanlı savaşlarına evvelce katılmış, savaş usullerine vakıf ve tecrübeli ULAH kuvvetlerinin korumasını, evvela onlarla saldırıya geçmelerini, Fransızların daha gerilerdeki yeniçeri ve sipahilere karşı kullanılmak üzere bekletilmelerini, kat’i sonuç anında savaşa katılmalarını söyledi. Konuşma: isteğinde ulu Fransız komutanlarından Amiral JAN DO YIYEN ve SIR DO KESI, kralına düşüncesinin uygun olduğunu ve kararının yapılmasını istedi. Fakat Fransız ordusu başkomutanı Kont DO NEVER, FILIP DORTUVA, HANRİ DÖ BOR, Mareşal Basilkolts gibi asalet yönünden daha yüksek mertebede bulunan komutanlar, kendilerine nazaran daha aşağıda olanların, kendilerinden evvel fikirlerinin alınmasına kırıldılar. Bütün açıklığıyla şikâyette bulunarak aynı zamanda kralın bu kararına da karşı çıktılar. Yalnız Fransız kuvvetlerinin Osmanlıları yenmek için kâfi olduğunu, bu
Bakımdan taarruza önce Fransızların başlaması icap ettiğinde ısrar ettiler. Kralın kararına karşı koymamaları ve ileri sürdükleri düşünceden vazgeçmeleri kendilerine söylenmesine rağmen, düşüncelerinde direndiler. Ayrıca RAHOVA ’da esir aldıkları Osmanlılardan 1000 kadar Müslüman Türk’ü Fransızların inadı yüzünden Niğbolu Kalesini savunanların gözleri önünde boğazlarından keserek şehit ettiler. Macaristan Kralı Sigismund bu gaddarlığa engel olamadığı gibi, Fansızların ileri sürdükleri düşünceleri çaresizlikten kabul etmek zorunda kaldı. Fransızların ileri sürdükleri savaş planına göre muharebe tertipleri alındı.
NİĞBOLU MEYDAN MUHAREBESİNDE OSMANLI ORDUSU İLE HAÇLI ORDUSUNUN TERTİBATI:
Osmanlı Ordusunda: Cephenin en önünde zayıf süvari kuvvetleri, yine cephe ilerisinde, SARICA Paşa komutasında 20.000 kadar AZAP askeri, birinci hatta sağda: Şehzade Süleyman Çelebi komutasında (Kurmay başkanı yerinde sadrazam Ali Paşa) Rumeli süvari birlikleri, bu koldaki kuvvetlere Rumeli Beylerbeyi FİRUZ Paşa, Malkoç Bey gibi dirayetli komutanlar komuta ediyorlardı.
Merkezde (Ortada) Yıldırım Bayezid komutasında yeniçeriler, kapıkulu süvarilerinden kurulu 20.000 kadar bir kuvvet bulunuyordu. Solda birinci hatta Şehzade Mustafa çelebi komutasında (Kurmay Başkanı yerinde Anadolu Beylerbeyi KARA DEMİRTAŞ Paşa), Anadolu süvari birlikleri, bu koldaki kuvvetlere ayrıca, Karamanoğulları Beyi MEHMET Bey, Doğan Bey, Beşir ve Tahir Beylerle de komuta ediyorlardı.
İkinci hatta sağda 15.000 kadar süvari birlikleri yerleştirilmişti. Orta geride ise 30.000 kadar yeniçeri bulunuyordu. Bu hattın daha sağında yardımcı kuvvet olarak 5000 kadar Sırp askeri bulunuyordu. Genel ihtiyat ile merkezdeki kuvvetlerin başında başkomutan Yıldırım Bayezid bulunuyordu. İkinci hattın önü şarampollerle tahkim edilmişti.
Osmanlı Ordusunun kuvveti; yabancı tarih yazarı HİLLER’e göre 150.000, HAMMER’e göre 11O.OOO, ŞİLDERG ve KAVZER’e göre de 200.000 olarak gösteriliyor. Osmanlı tarihçilerinden MOLLA İDRİS ve SOLAKZADE SADETTİN Efendi tarihlerinde: 130.000 olarak görülüyor. Osmanlı ordusunda az sayıda ulufeli asker ile düzenli ve kudretli piyade askerleri bulunuyordu . Yalnız bunların toplamı 50.000 kadardı.
SİLAHLAR: Piyadelerinki ok, kılıç, hançerdi. Birinci hatta savaşacaklara ayrıca KALKAN denilen koruyucu araç da dağıtılmıştı. Bu kuvvetlerden başka Osmanlı Ordusunda 30.000 kadar süvari vardı. Bunların silahları da eğri kılıç ve uzun mızraklardı. Tımarlı sipahilerin sayısı ise, 80.000 kadar olup bunların silahları çeşitli idi. Ayrıca Rumeli askerleri mızrak ve kalkanla, Anadolu askerleri mızrak kalkan ve oklarla donatılmışlardı.
OSMANLI ORDUSUNUN HARP DÜZENİ:
Hafif süvari kuvvetleri,
Cephe ilerisinde Sarıcapaşa Komutasında 20.000 kadar Azap askerleri,
c) Birinci hatta: Sağda; Şehzade Süleyman komutasında Rumeli Süvarileri Merkezde; Yıldırım Bayezid Komutasında Yeniçeriler ve kapıkulu süvarileri,
Solda; Şehzade Mustafa Çelebi komutasında Anadolu süvarileri,
D) İhtiyatta; Yıldırım Bayezid Komutasında sağda, solda süvariler, ortada 30 bin kadar yeniçeri birlikleri,
E) Yardımcı 5000 kadar Sırp süvarisi içinde Osmanlı Ordusu, tarihçi Müller’e göre; 150.000, Hammer’e göre 100.000, Solakzade Sadettine göre; 130.000 idi.
Haçlı Ordularının savaş düzeni:
Macar Ordusu karargâhı,
Sağda ikinci hatta Kral Stefan Laskoviç Komutasında; Hırvat kuvvetleri,
c) İkinci hatta ortada; Macaristan kralı Sigismund Komutasında da Macarlar, Bohemyalı kuvvetler,
D) Birinci hatta Fransız ordusu, Burgonya Süvarileri,
Haçlı ordusu; Hammer’e göre; 60.000, Kavizler’e göre; 130.000’dir.
Haçlı ordusu komutanları, Osmanlı ordusunun, Tuna ile Osma nehirleri arasındaki araziden saldıracağını umuyorlardı. Harp tertip ve düzenini bu düşünce içinde şöyle almışlardı: Cephenin en ilerisine hafif süvari birlikleri sürmüşlerdi.
Cephede birinci hatta Sağda, Fransız ve Burgonya şövalyelerinden kurulu birlikler yer alıyorlardı. Bu hatta sağda; Amiral Jan dö Yiyen, Hanri dö Bor, Sör dö Kesi, Ortada; Filip Dortova, Kont dö Lamarş, Filip dö Bor, Solda; Mareşal Busiko komutalarındaki süvari kuvvetleri yer almışlardı.
İkinci hatta Macaristan Kralı (Başkomutan) Sigismund’un komuta ettiği, Bohemyalılar, Bosnalılar. Bu hattın sağında Kral Stefan Laskoviç komutasında Hırvatlar, solunda prens Mirça komutasında Ulahlar, Harriman Silliç komutasında İstiridyalılar ve Bosnalılar yer almış bulunuyorlardı.
Üçüncü hatta Macarlar, Almanlar bütün kuvvetleriyle yerlerini almış bulunuyorlardı. Macar ordusu genel karargâhı Niğbolu doğusunda, Fransız ordusu karargâhı Niğbolu güneyinde idi. Ayrıca; NÖBER DUKASI komutasında bir bölüm Fransız süvari kuvvetleri NİĞBOLU Kalesini kuşatmaya devam ediyorlar, aralıksız saldırılarla bu kaleyi düşürmeğe çalışıyorlardı.
Haçlı ordusu; Hammer’e göre 60.000, Kavizler’e göre 120.000, Osmanlı Tarih yazarları Molla İdris’e göre 130.000 olarak gösterilmiştir. Diğer Osmanlı tarihçileri de Molla İdris’in fikrine katılmışlardır.
Niğbolu Meydan Muharebesi’nin yapılışı: 25 Eylül 1396 sabahı Tuna boyunda NİĞBOLU kalesi yakınlarında NİĞBOLU MEYDAN MUHAREBESİ Başladı:
Haçlı ordusu başkomutanlığınca alınan karar gereği, yapılan savaş düzeni içinde, Osmanlı Ordusunun Tuna ile Osma Nehri arasındaki araziden ilerlemeleri beklenecek, daha sonra görünen duruma göre hareket edilecekti. Fakat savaş düzeni alınır alınmaz, Fransız şövalyeleri sabır edemeyerek, şiddetle taarruza geçtiler.
Osmanlı ordusu bir bölümüyle ovada diğer bölümleriyle tepeler üzerinde mevzi almış savunma durumunda bulunuyorlardı. Fransızların en önde FİLİP DÖ BOR komutasındaki süvari birlikleriyle Osmanlı ordusunu ileri sürdüğü yaya AZAP askerleri üzerine saldırdı. Sarıca Paşa komutasındaki yaya AZAP askerleri, ok, kılıç ve hançerle göğüs göğse bir savaşa hazırlandılar. Daha ileridekilerin kalkanları da vardı. Ama Fransız süvarilerinin ve düşmanların saldırılarına dayanamadılar. Cansiperane boğuşmalarına rağmen çok şehit ve pek çok yaralı vererek bozuldular. Fransızları bu ilk kazandıkları başarı kendilerinden geçirdi. O şevkle Osmanlı ordusunun birinci hat mevzilerine saldırdılar. Bu hattaki kuvvetler plan gereği savaşarak yanlara çekildiler. Fransızlar artık zafere yaklaştıklarına inanarak taarruzlarını Osmanlıların kurduğu ikinci hatta karşı devam ettirdiler. Bir beygirin aşamayacağı bir şarampolle karşılaştılar. Bunun gerisindeki Anadolu askerleri ok yağdırıyorlardı. Fransızlar atların üzerinde olduklarından tam hedef gösteriyorlar, bu bakımdan çok kayıp veriyorlardı. Bu durum karşısında atlarından indiler ve boğaz boğaza savaşarak başarılarını devam ettirdiler. Çünkü Fransızlar zırhlı, Osmanlılar ise zırhsız idiler. Bu yüzden Osmanlı askerleri çok şehit ve yaralı veriyorlardı. Bu durumu gören Yıldırım Bayezid, sağ yanındaki Mustafa Çelebi komutasındaki sipahileri düşmanın yanına doğru taarruz başlattı. Bu anda HANRİ DÖ BOR komutasındaki Fransız birliği de Mustafa Çelebi kuvvetlerine karşı taarruza başladı. Osmanlılarla Fransızlar birbirlerine şiddetle hücum ettiler. Bu çarpışma o kadar şiddetli ve ölesiye oluyordu ki, Fransızlar bu hattı bir türlü yaramıyorlardı. Fakat Fransızlar bütün kuvvetlerini savaşa sokarak saldırılarını o kadar arttırdılar ki, Yıldırım Bayezid yaya birliklerinin kırılmasını önlemek üzere süvarilerin gerisine çekilmelerini emretti. Bu çekilmeyi hezimet sanan Fransızlar şevke geldiler. Bu başarılarını zaferlerinin başlangıcı olarak gördüler. Daha fazla atılganlıkla ilerlemeğe devam ettiler. Osmanlı yayalarının şiddetli ok yağmuru karşısında, büyük hedef göstermemek için atlarından inmişlerdi. Geriye dönüp atlarına binmeleri icap ederken, bu küçük başarının sarhoşluğu içinde bütün itidallerini kaybetmiş bir halde, pervasız atılganlıklarına devam ettiler. Osmanlı ordusunun ikinci hatta savaşan Birlikleri de, aldıkları emir gereği yanlara doğru çekildiler. Görünüşü bozulma sanan Fransızlar coşmuşlardı. Hiç bir emniyet tedbiri almadan coşkunlukla ve şiddetle ilerlemeye devam ediyorlardı. Yanlarını düşünemiyor, gerilerini unutmuşlardı. Geriden gelen Macar kuvvetlerini bile beklemeye lüzum görmeden önlerinde beliren tepelere çıktılar. Fakat tepenin gerisinde, başında Yıldırım Bayezid’in bulunduğu 25.000 süvari ve 4.000 kadar mızraklı Osmanlı kuvvetleriyle karşılaşınca ne yapacaklarını şaşırdılar. Atları çok gerilerde kalmıştı. Fransızlar gaflet içinde duraladılar. Ne yapacaklarına karar vermeden, kudretli Osmanlı süvari ve piyadelerinin öldüresiye hücumları karşısında şuursuzca kaçmağa başladılar. O sırada bir kısım Fransız Kuvvetlerine komuta eden Amiral dö Viyen askerlerine; "Şövalyelik namusunu kanımızla temizleyelim, savunalım, şövalyelik uğrunda canımızı verelim" diyerek, askerleriyle Osmanlı saldırılarına karşı koymak istediyse de, başarı gösteremediler ve tümü yok edildiler. Fransızların böyle fütursuzca ileri atılmaları, Sigismund kuvvetlerinin de çok geride kalmaları, Fransız kuvvetlerinin tümünün yok olmasına sebep oldu. Savaş esnasında gerilerde atları tutan Fransız askerleri atları süvarilerine yetiştirmek istedilerse de, gidiş yollarının Osmanlı kuvvetleriyle kapatıldığını görünce esir olmaktan kurtulamadılar.
NİĞBOLU MEYDAN MUHAREBESİNİN İKİNCİ SAFHASI:
Düşmanın en korkunç ve güçlüsü olduğu sanılan Fransız ordularını anlatıldığı şekilde ortadan kaldırmayı başaran Osmanlı orduları, Macarlar üzerine de atıldılar. Bu safhada da şiddetli ve çok kanlı çarpışmalar oldu. Osmanlı ordusunun taarruzu çok şiddetli ve acımasızdı. Bu sıralarda savaşa hiç girmemiş bulunan Hırvatlarla Ulahlar, karşı koymaksızın çekilmeğe başladılar. Fransızların çok feci durumlarını ve sonucun vahametini anlayan MİRÇA ve Hırvat Kralı KAZKOVİÇ kuvvetlerini toplayıp yüz geri çekildiler. Bu durumu gören Macarlarla diğer müttefikleri sarsılmalarına rağmen savaşa olanca kuvvetleriyle devam ediyorlardı. İşte bu sırada Yıldırım Bayezid’in atı ağır yaralanmış, padişah da attan yere düşmüştü. Yıldırım Bayezid hafif yaralar almıştı. Atı bir yenisiyle değiştirdi. Yıldırım Bayezid yaralarını önemsemeyerek askerlerinin başında onları teşci ediyor, emirler veriyor, boş ve zayıf yerlere kuvvet kaydırtıyor. Savaşı bütün kudretiyle idare ediyordu. Osmanlı ordusu Fransızları tamamen yok ettikten sonra, geri kalan Haçlı birliklerini de ortadan kaldırmak için bütün güçleriyle savaşıyorlardı. Yeniden düzene girmiş piyade birlikleri de bu taarruza katıldılar. Macar Kralı Sigismund durumun aleyhine ve çok kötüye gittiğini görüyor ve çareler arıyordu. 2.000 kişi kadar (Hayrullah Efendi tarihine göre 30.000) bir kuvvetle son bir gayretle taarruza geçti. Bu suretle düşmanın elinde artık hiç bir ihtiyatı da kalmamıştı. Bu son çarpışma kanlı bir şekilde devam ederken, Osmanlı başkomutanlığı henüz ihtiyatlarını elden çıkarmamış zinde bir halde elde tutuluyordu. Bu kuvvetler savaş alanının sağ yanında toplu halde bulunuyor ve sipahilerle Sırp yardımcı kuvvetlerinden oluşuyordu. Artık Osmanlılar için kesin sonuca gitme zamanı da gelmişti. Verilen emirler üzerine ihtiyat kuvvetleri de hücuma geçirildi. Düşman için artık ümit kalmamıştı. Çok korkunç şekilde bozgun başladı. Bu kötü hal çabucak diğer bölümlere de sirayet etti. Onlar da can derdine düşmüş kaçıyorlardı. Pek kısa bir süre içinde, gökler yıkılsa mızraklarıyla tutacaklarını haykıranlar, Osmanlı kılıçları ve atlarının ayakları altında eziliyor ya da ölüyorlardı. Birçokları kendilerini Tuna’ya attılar. Çok az savaş gemilerine veya erzak dolu gemilere sığınabildilerse de, memleketlerine gitmek için yollarda açlıktan ölüp gittiler. Prensler de bunlar arasında idiler. Dilenci kılığına girerek ülkesine dönmeğe çalışan POLATİNO da yolda açlıktan ölenler arasındaydı. Macaristan kralı, haçlı ordusunun başkomutanı Sigismund etrafındakilerin fedakârlığı sayesinde pek güçlükle canını kurtarıp kaçabildi.
Bu kaçmada kendisine, HEMANDO ŞİLLİ ve KONT dö MORENBURG, kılıçları ve canlarıyla krallarını koruyarak yardım etmişlerdi. Etiyen ve kardeşi olan Gram piskoposu, bin güçlükle kendilerini donanmaya atabilmişler ve canlarını kurtarabilmişlerdi. Haçlıların diğer büyükleri kâmilen kurtulamamış düşmanın ölü yığınları arasında bulunuyorlardı. Fransız ordusundan hiç biri kurtulamamış; ya ölmüşler ya da esir olmuşlardı. Başta Kont dö Never olmak üzere 24 kadar asilzade esirler içinde bulunuyorlardı. Macaristan kralı Başkomutan Sigismund’un maceralı bir kaçışı olmuş, önce İstanbul’a, oradan Çanakkale’ye, boğazdan da Rodos adasına varabilmiş. Buradan Dalmaçya yolu ile yurduna dönebilmiştir.
