İtalya’ya Sefer Var!
01 Ocak 1970
Otranto ve Apulia’daki Osmanlı hakimiyeti sadece on üç ay sürmüştür. Buna rağmen, hakimiyetten onlarca yıl sonra, XVI. yüzyıl Yunan vakanüvisi, Osmanlıların Adriyatik’in batı kıyısına çıkmasının, Hristiyan Batı Alemi’nde nasıl bir endişeyle karşılandığından bahsederek Fatih Sultan Mehmed ölmeseydi Apulia’ya geçip, İtalya’yı işgal edeceğinden bahsetmektedir.
Otranto ve Apulia seferinin İtalya’da yol açtığı panik havası, Napoli Kralı I. Ferdinand’ın ilk tepkisi ve Sultan Mehmed’in ölümünün bu seferin kaderi üstündeki hayati önemi diğer çağdaş kaynaklarda vurgulanmış ve Batı tarihçiliğince tekrar edilegelmiştir. Arnavut isyanının da şüphesiz hakimiyetin sona ermesinde önemi vardır, ancak bunu kimilerinin iddia ettiği gibi birinci amil olarak göstermek yanlıştır.
Otranto ve Apulia seferlerinin zamanlaması çok iyi ayarlanmıştı. Arnavutluk’ta, İskender Bey’in ölümünden dokuz yıl sonra II. Mehmed’in, Kuzey Arnavutluk’un en güçlü iki kalesinden biri olan Akhisar 1478’de teslim fethetti. Akdeniz’de, Osmanlı deniz gücü eskiye nazaran olağanüstü artmıştı. Venedik, İşkodra ile Sopot ve Himarra kalelerini teslim etmek gibi ağır şartlara razı olarak barış yapmak zorunda kaldı. Bu dönemde İtalyan devletleri ağır ihtilaflar içerisindeydi.
Gerçekten de Osmanlıların Otranto ve Apulia seferleri tüm ayrıntılarıyla planlanmış ve dikkatle uygulanmıştı. Öncelikle, 1479 yazında, Gedik Ahmed Paşa Avlonya sancakbeyliğine atandı. Hoca Sadeddin ve Solakzade gibi Osmanlı kaynakları Gedik Ahmed Paşa’nın Avlonya’ya, İtalya’nın işgali için hazırlık yapmak üzere gönderildiğini kaydeder. Avlonya Otranto’ya bir çıkarma için en iyi köprübaşıydı.
Gedik Ahmed Paşa’nın hazırlıkları üç bölüme ayrılmıştı. İlk iş olarak, Epir ve Arnavutluk’ta Osmanlı hakimiyetini sağlamlaştırıldı. İkinci aşamaya geçildi ve Kral I. Ferdinand’ın müttefikinin elindeki iki İyonya adası, Leukas ve Zante ele geçirildi. Son hazırlık aşaması askerlerin nakledilmesi ve ordunun savaş alanına taşınmasından ibaretti.
İtalya’ya karşı yapılacak Osmanlı harekatı hazırlıklarının üç aşaması da büyük operasyonlardı ve masrafların karşılanması, teknolojik sınırlamaların aşılması ve İtalyan sahiline gönderilen ordunun ihtiyaçlarının karşılanması için muazzam bir koordinasyon gayreti gerektirmişti. Venedik, Doğu Akdeniz’deki ticari çıkarlarını daha fazla zedeleyecek herhangi bir çatışmaya girmeme yönündeki kararlılıklarıyla, bu seferi engellemek için bir şey de yapmadı. Napolililer çıkarma yapılacağının farkındaydılar ama onlar da hiçbir şey yapmadılar.
28 Temmuz 1480’de Osmanlı ordusu Apulia sahilini çıkarma yaptı ve Otranto şehrini kuşatıldı. Sefere katılan Osmanlı ordusunun büyüklüğü hakkındaki tahminler tartışmalıdır. 15.000 askere yakın bir büyüklükte olduğu düşünülmektedir. Kuşatma sonrası Otranto ve civardaki bazı kaleler zaptedildi.
Bundan sonra Gedik Ahmed Paşa İtalya’daki Osmanlı fetihlerini büyütmek amacıyla baharda düzenlenecek yeni bir seferin hazırlıkları için Osmanlı ordusunun geri kalanıyla Avlonya’ya döndü.
Otranto şehrinin Osmanlılarca cebren ele geçirilmesi sırasında yaşandığı iddia edilen mezalimlerin Hristiyan propagandasının uydurmaları olması pek kuvvetli ihtimaldir.
Napolililerin ilk şaşkınlıklarından sonra etkili bir şekilde karşı koydular. Napoli Kralı I. Ferdinand’ın çağırdığı Alfonso’nun takviye edilmiş ordusu Otranto’dan güvenli bir uzaklıkta konuşlandı ve Osmanlıların daha fazla yayılmalarını önlemeyi amaçladı.
Ayrıca, Kral Ferdinand yardım için Papa’ya ve Avrupa’daki diğer Hristiyan devletlere müracaat etti. Ama destek veren sadece Papa’ydı. Avrupa devletlerini bir Haçlı seferine çağıran bir tamim yayınladı. Ancak bu çağrı herhangi bir sonuca ulaşmadı.
Ancak Kardinaller Heyeti 50,000 dukanın Macar Kralı Matthias Corvinus’a gönderilmesini ve bunun karşılığında Osmanlılara Balkanların kuzeyinden saldırmasını kararlaştırdılar. Bu İtalyan müttefiklerin Osmanlıları topraklarından atmak için kullanacakları en etkili strateji olacaktı.
Bu sırada Arnavut isyanlarının şiddetlenmesi ve Gedik Ahmed Paşa isyanları bastırmak için yolladığı kuvvetin asiler tarafından yenilgiye uğratılması, asileri iyice azdırdı.
Fatih Sultan Mehmed sefer için yola çıktıktan kısa bir süre sonra vefatı ile iki oğlunun, Bayezid ve Cem’in arasında bir iç savaş meydana geldi.
Gedik Ahmed Paşa'nın Afyon'da Yaptırdığı İmaret ve Cami
Gedik Ahmed Paşa Bayezid’in tarafını tuttu Arnavutluk’tan ayrılmak zorunda kaldı. Bu olaylar asilerin şevkini artırdı.
Bayezid’in kuvvetlerinin başındaki Gedik Ahmed Paşa Cem’in ordusunu mağlup ederek Bayezid’in tahta oturmasına giden yolu açtı. Cem’i yakalayamaması Gedik Ahmed Paşa’nın bir süreliğine hapsedilmesine neden oldu. Böylece Gedik Ahmed Paşa’nın Osmanlıların İtalya seferindeki rolü de sona ermiş oldu.
Gedik Ahmed Paşa’nın yerine Rumeli Beylerbeyi Hadım Süleyman Paşa’yı daha Ahmed Paşa gözden düşmeden tayin etmişti. Bu esnada isyan da şiddetlenmişti. Avlonya’ya vardığında Süleyman Paşa’nın önceliği, Otranto’ya geçmeden önce, Avlonya için bile tehlikeli olmaya başlayan isyanları bastırmaktı.
Süleyman Paşa’nın ordusu gücünü isyan çıkan bütün merkezlere dağıtmak zorunda kaldı. Hadım Süleyman Paşa kuvvetleri çatışmalarda bir mağlubiyet yaşadılar. Bu mağlubiyet Otranto ve Apulia’daki Osmanlı hakimiyeti için bir dönüm noktasıydı. Zira bu mağlubiyet sonrası Otranto’ya yardım ulaşma ümidi ortadan kalkmıştır ve Otranto teslim olmuştur. Otranto ve Apulia’daki Osmanlı hakimiyeti sadece on üç ay sürmüştü.
Napoli Kralı I. Ferdinand ve Papa’nın daha sonra, Adriyatik’in öteki yakasına bir Haçlı seferi düzenleme çabaları sonuç vermedi ve Arnavutluk’u kurtarma çabaları akamete uğradı.
Gerçekten, Osmanlıların İtalya çıkartması sözkonusu olunca 1481’de Epir ve Arnavutluk’ta patlak veren isyanları gözardı etmek artık mümkün değildir. Bu isyanların, Osmanlıların Otranto ve Apulia’dan atılmalarında önemli rolleri olmuştur. Ancak bu isyanları Osmanlı’nın Otranto’yu terkindeki esas amil görmek doğru değildir.
