ABDÜLKÂDİR ÛDEH
01 Ocak 1970
(1907-1954) Mısırlı hukukçu, Müslüman Kardeşler teşkilâtının önde gelen liderlerinden. 1930'da Kahire Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdikten sonra savcılık ve hâkimlik yaptı. Daha kuruluş yıllarından itibaren Müslüman Kardeşler (el-İhvânü'l-müslimîn) teşkilâtında yer aldı. Kral Faruk tahttan indirildikten sonra yeni Mısır anayasasını hazırlamak üzere ku¬rulan komisyonda üyelik yaptı. Komis¬yon çalışmaları sırasında hürriyetleri savunan ve anayasanın İslâmî esaslara dayandırılmasını isteyen tavırlarıyla dik¬kati çekti.
General Necib'in hürriyetçi subaylar (ed-dubbâtü'l-ahrâr) tarafından iş başın¬dan uzaklaştırılmasına tepki olarak başlayan halk gösterilerinde faal rol oy¬nadı. Müslüman Kardeşler teşkilâtı ile Cemal Abdünnâsır ve tarafiarları ara¬sında bir yakınlaşma sağlamaya çalışan Odeh bu gayesini gerçekleştiremedi ve hükümet teşkilâtı kapatma kararı al¬dı. Abdünnâsır'ı kararından döndürmek için yaptığı bir görüşmede kullandığı sert üslûp ve General Necib'in göreve iadesi için yapılan gösterilerdeki rolü sebebiyle Abdünnâsır'la arası açıldı. Abdünnâsır'ın İngiltere ile imzaladığı ant¬laşmayı Müslüman Kardeşler adına in¬celeme görevinin Abdülkâdir Ûdeh'e ve¬rilmesi üzerine hazırladığı raporda, İn¬giliz menfaatlerini koruduğu ve İngiliz işgaline zemin hazırladığı gerekçesiyle antlaşmaya karşı çıktı; antlaşmanın Amerikan ve İngiliz menfaatlerini koru¬ma uğruna bölgeyi harp ve sıkıntıların içine çekeceğini söyledi. Bu rapor da Abdünnâsır ile Müslüman Kardeşler ve Abdülkâdir Ûdeh arasındaki uçurumun büyümesinde etkili olmuştur.
Müslüman Kardeşler teşkilatındaki çalışmalarına daha çok zaman ayırabilmek için 1951'de resmî görevlerin-den istifa ederek avukatlığa başladı. Bu arada, 1953 yılında anayasa hazırla¬mak üzere Libya'ya davet edildi. Kasım 1954'te Abdünnâsır'a karşı girişilen ba¬şarısız suikast teşebbüsünden sonra bu suikaste katılmakla itham edilen Abdülkâdir Ûdeh, özel bir mahkemede kı¬sa süren bir yargılama sonunda idama mahkûm edildi. 9 Aralık 1954'te Müslüman Kardeşler mensubu diğer beş kişi ile birlikte idam edildi.
Eserleri.
1- et-Teşri'u'1-cinâ’iyyü'I-İslâmî. İslâm ceza hukukunu diğer hu¬kuk sistemleriyle karşılaştırarak incele¬yen bu eser iki cilttir. Birkaç defa bası¬lan eserde [318] İslâm ceza hukuku ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. İngilizce ve Urduca'ya da tercüme edilen kitabın Akif Nuri tara¬fından yapılan Türkçe tercümesi. İslâm Ceza Hukuku ve Beşeri Hukuk adıyla dört cilt halinde neşredilmiştir.
2- el-Mâl ve'1-hükm fi'1-İslâm. H. Tahsin Feyizli tarafından İslam'da Mal ve İdare adıyla Türkçe'ye tercüme edilmiştir.
3- el-İslâm ve evzâ cune's-siyâsiyye. Beşir Eryarsoy tarafından İslâm ve Siyasi Durumumuz adıyla Türkçe'ye tercüme edilmiştir.
4- el-îslâm ve ev¬zâ’une'l-kânûniyye.
5- el-İslâm bey¬ne cehli ebnâ'ih ve “Acziz ulemâ”. Akif Nuri Karcıoğlu'nun İslâm Şeriatı adıyla tercüme ettiği [322] bu eserin Ebubekir Sıddık Cafer Tayyar tarafından yapılan başka bir tercümesi de Evlâtlarının Cehaleti, Âlimlerinin Acizliği Karşısında İslâm adıyla neşredilmiştir. Eserin Fransızca tercümesi de L'lslam, Les disciples İgnorrants et des erudits incapables adıyla yayınlanmıştır.
