ABDİ PAŞA, NİŞANCI
01 Ocak 1970
(ö. 1103/1692), Osmanlı devlet adamı ve tarihçi. İstanbul'da Anadoluhisan'nda dünya¬ya geldi. Asıl adı Abdurrahmandır. Enderûn-ı Hümâyun'da eğitim gördü. Vekdyi'ndme'sinde verdiği bilgilere göre, 27 Ekim 1648'de Sarây-ı Hümâyun'da Büyük Oda'da görev aldı. 1650'de Seferli Koğuşu'na geçti. 1659'da da Has Oda'ya nakledildi. 1665'te kendisine “Tuğra çekme” yetkisi verildi. 1668'de sır kâtibi olan Abdi Paşa. 28 Temmuz 1669'da vezâret rütbesi ile nişancılık mansıbına tayin edilmek suretiyle sa¬raydan çıktı. Nişancılık mansıbında uzun süre hizmet veren Abdi Paşa. or¬dunun Cehrin seferine hareketinde [349] İstanbul kaymakamlığına getirildi. Bir yıl sonra da dördüncü ve¬zirliğe terfi ettirildi. 1680 Ekiminde ye¬niden İstanbul kaymakamı oldu. Eylü 1682'de de ikinci vezir bulunduğu sıra¬da Basra valiliğine tayin edildi. On yıl kadar çeşitli eyaletlerde valilik yaptık¬tan sonra ikinci defa Basra valiliğine. 1690da da Kandiye muhafızlığına nak¬ledildi. Buradan gönderildiği Sakız muhafızlığı görevinde iken vefat etti.
Abdi Paşa. oldukça başarılı geçen devlet hizmetleri dışında, edebî sahadaki çalışmaları ile de kendisini kabul ettirmiştir. Ancak o. daha çok Vekâyi'nâme adlı Osmanlı tarihi ile ün yapmış¬tır. Seyyid Lokman ve Ta'likîzâde Mehmed Subhi efendilerin resmen şehna¬meci tayin edilip bu alanda eser ver¬melerinden sonra, onun zamanına ka¬dar devlet tarihçiliği ihmal edilmişti. Abdi Paşa, Vekâyi'nâme'smi Has Oda hizmetinde iken (1659-1665) IV. Mehmed'in emriyle yazmaya başlamıştır. 1648'den yani IV. Mehmed'in tahta çı¬kışından 1664 yılına kadar olan devreyi çeşitli kaynaklardan faydalanarak, 1678'e kadar geçen vak'aları da müşa¬hedelerine dayanarak günü gününe yazmış. İstanbul kaymakamı olarak pa¬dişah maiyetinden uzak bulunması se¬bebiyle, 1678-1682 arasını da özet ha¬linde kaleme almıştır. Vekâyi'nâme'nin dili oldukça sade, üslûbu güzeldir. IV. Mehmed devri için birinci derecede kaynak olan eser, daha sonraki tarihçi¬lerden Naîmâ, Silâhtar Mehmed Ağa, Defterdar Mehmed Paşa ve Râşid tara¬fından da kullanılmıştır. Abdi Paşa'nın Vekâyi'nâme'si henüz yayımlanmamış olup iyi bir yazma nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndedir.
Abdi mahlası ile yazdığı şiirlerini bir divanda toplayan Abdi Paşa'nın, ayrıca Attar'ın Pendnâme'si ile Kâ'b b. Züheyr'in Kaşîde-i Lamiyye'sine (Kasîde-i Bürde) ve Dîvân-ı Urfi'deki bazı şiirlere şerhler yazdığı da bilinmektedir.
