Cumhuriyet'in sırları
Haber7 01 Ocak 1970
Vefatından üç yıl sonra bir 29 Ekim günü Vahdettin'in mezarına göndereni
meçhul bir çiçek buketi bırakıldı. Cumhuriyet'in yaş günündeki bu esrarengiz
çiçeğin sırrı çözülemedi. Bu tek sır değildi. YAŞAR İLİKSİZ'in haberi
Belli ki çiçeği gönderen isminin ya özel nedenlerden dolayı bilinmesini istemiyordu
veya büyük bir olasılıkla korkuyordu. Neden ?
Korkması için pek çok neden olabilirdi. Çünkü ne yazık ki Türkiye Cumhuriyeti
korkular yumağının ördüğü yıllarda açan nadide bir çiçekti.
Ve o korku dolu yıllardan sonra kurulan Cumhuriyet'in coşkusu bile yıllarca
korkuyu yok edememiştir. İstiklal Marşı 'Korkma!' ünlemi ile başlayan tek devlet
olan Türkiye'nin korkularını bugün dahi yenebildiğini iddia etmek mümkün değildir.
Ve işte bu korkular ki Cumhuriyet'in kuruluşuna imza atan hatta Meraşallik rütbesi
alan bir cumhuriyet devinin dahi bildiklerini açıkça anlatmasına engel olmaktadır.
Ama onun sırrına geçmeden önce Genç Cumhuriyetimiz ile görkemli Osmanlı
Devletinin son temsilcisinin birbirlerine karşı duruşlarına bir göz atmakta fayda var.
MUSTAFA KEMAL VE VAHDETTİN BİRBİRİNDEN NEFRET EDİYORDU
Şurası bir gerçek ki Gâzi Mustafa Kemal Atatürk ile Son Padişah Mehmet Vahdettin
birbirlerini hiç sevmiyorlardı. Hatta birbirlerininden ömür boyu kuşkulanıp, birinin
yek diğerini yok ve alt etmek için bir girişim içinde bulunduğunu düşünmeden
edememişlerdi. Vahdettin'in içinde yetiştiği koşullardan doğan ve zaman zaman
gün yüzüne çıkan 'korkak' ve kimi zamanlar 'bencilce' tavırlarından nefret ettiğini
Atatürk her fırsatta dile getirmiştir.
Mustafa Kemal'in yenilikçi ve saltanat aleyhtarı düşünceleri ise Vahdettin'nin ondan
nefret etmesine yetiyor ve artıyordu. Mustafa Kemal Paşa "Tek bir egemenlik var,
o da Milli egemenliktir. Ülkeyi yine ulusun kendi gücü kurtaracaktır." diyordu. Bu
saltanatını kutsal olarak gören ve varlıklarını dinin selameti açısından korunmaya
muhtaç olarak algılayan bir siyasi mantık için hazmedilebilir bir düşünce değildi.
Daha 1905'te topçu stajı için, Şam'a giderken, arkadaşlarıyla yaptığı toplantıda
Mustafa Kemal: "Davamız, yıkılmak üzere olan bu İmparatorluktan, yeni bir Türk
Devleti çıkarmaktır" demekten çekinmiyordu. 1906 yılında arkadaşı Halil Bey ile
yeni devlet biçimini tartışırken: "En beğendiğim devlet biçimi, ulus egemenliğine
dayanan Cumhuriyet'tir" diyerek özlemini açıkça dile getiriyordu.
MUSTAFA KEMAL VE VAHDETTİN BİRBİRİNİ ÇOK İYİ TANIYORDU
Ancak tarihin akışını belirleyecek olan kaderin ağları öylesine örülüyordu ki
birbirinden nefret eden bu iki siyasi kişilik arzu ve özlem duydukları gelecek
planları için birbirlerine yakınlaşmaya mecbur kalıyordu. Hatta birbirini sevmeyen
bu iki kişilikten her biri diğerinin hata yapmaması için birbirine dua etmek zorunda
bile kalıyordu.
Harbiye Nezareti'nden, Padişahlık makamına gönderilen paşalar listesinde Mustafa
Kemal'in adının karşısında bir şerh düşülmüştür. Şu şerh Mustafa Kemal'in sicilinin
temiz olmadığı anlamına geliyordu. Yani yeteneksiz ve 'değil devleti kendisini
yönetmekten aciz olan' Damat Ferit Paşa hükümeti ve o dönem hâlâ iktidarın ipini
ellerinde tutan ve İttihak ve Terraki Cemiyeti'nin gözünde güvenilmeyen bir paşa
olduğunu gösteriyordu.
Ama Vahdettin Mustafa Kemal Paşa'yı bu aciz yöneticilerden çok daha iyi tanıyordu.
Tabi Mustafa Kemal Paşa da Vahdettin'i en onun kadar iyi tanıyordu.
Ve siyasi satrancın ilk hamlesini Vahdettin yaptı. İşte bu hamleyi nasıl attığını
görmek için dönelim Meraşalimizin sırrına:
MEREŞAL FEVZİ ÇAKMAK'IN SIRRI
Fevzi Paşa... bu ifşayı, refikasi Fitnat hanıma söyle açıklamıştır:
"Fitnat. Öyle birşey biliyorum ki ortaya çıkıp söylememe bugüne kadarki
tutumumuz ve davranışlarımız müsait degil. Mecburum, bu sırrı kendimle beraber
mezara götürmeğe.."
Ve işte Mareşalin senelerce sakladığı büyük sır ki, Sultan Vahdettin'in vatansever
bir insan olduğunu ve kurtuluşu (İstiklal Savaşının kazanılması) Anadolu'da
gördüğünü apaçık göstermektedir.
Dinleyelim Fevzi Paşayı:
«Mütareke senesinde, bir Cuma selamlığından sonra Sultan Vahdettin beni
huzuruna kabul etti.
"Paşa, dedi. Durumu görüyorsunuz. Bu işler anca Anadolu'da teşkilatlanarak
kurtarılabilir. Bana Anadolu'da teşkilat kuracak, memleketi şu karanlık durumdan
kurtarabilecek Paşaların bir listesini yapıp getirin"
Ertesi Cuma, yine selamlıktan sonra huzuruna girip hazırladğım listeyi verdim.
Dikkatle okuduktan sonra, bir müddet sustu. Sonra yarı kapalı gözleriyle agır agır,
tane tane konusmaya başladı:
"Paşa, Mustafa Kemal Paşa hırsız mıdır"
"Haşa Padişahım"
"Bir namuzsuzluğu, ahlaksızlığı var mıdır ?"
"Haşa Padişahım"
"Beceriksiz ve kabiliyetsiz midir?"
"Hayır efendim. O hepimizden bilgili, kabiliyetli ve dinamiktir"
"O halde bu listeye niçin onun adını yazmadınız?.."
Hiç düşünmeden cevap verdim:
"Padisahım, Mustafa Kemal Pasa yenilik, bilhassa öteden beri Cumhuriyet
taraftarıdır"
Padişah elindeki kağıdı atar gibi masanın üzerine bıraktı...Ayağa kalkıp pencereye
döndü. Limanda demirli İtilaf devletleri (İngiliz, Fransız, Italyan, Yunan) gemilerini
göstererek:
"Paşa, Paşa... Bu gemileri görmek kanıma dokunuyor. Bu memleket kurtulsun da
isterse Cumhuriyet olsun...Kendine selamla birlikte tebliğ ediniz, haftaya Cuma
günü Mustafa Kemal Paşa'yı göreceğim..."
(Vehbi Vakkasoğlu, Son Bozgun, Cilt 1 -Timaş , Istanbul, 1990, shf. 134)
MUSTAFA KEMAL PAŞA İLE SULTAN VAHDETTİN'İN SON BULUŞMASI
Peki bu görüşmede neler oldu.
Mustafa Kemal, Küçük Mabeyn'de Sultan Vahdettin'le yaptığı son görüşmeyi (15
Mayis 1919), şöyle anlatmıştır:
"Yıldız Sarayı'nın ufak bir salonunda Vahdettin'le adeta diz dize denecek kadar
yakın oturduk. Sağında, dirseğini dayamış olduğu bir masa ve üstünde bir kitap
var. Salonun Boğaziçi'ne doğru açılan pencerelerinden gördüğümüz manzara su:
Birbirine muvazi hatlar üzerinde düşman zırhlıları, bordalarındaki toplar sanki Yıldız
Sarayı'na doğrulmuştu.... Manzarayı görmek için, oturduğumuz yerlerden
baslarımızı sağa, sola çevirmek kafi idi.
Vahdettin hiç unutmuyacağım su sözlerle konuşmaya başladı:
- Paşa, paşa, şimdiye kadar devlete çok hizmet ettin. Bunların hepsi tarihe
geçmiştir. Bunlari unut. Aslı şimdi yapacağın hizmet hepsinden mühim olabilir.
Paşa, paşa devlet-i aliyeyi kurtarabilirsin! dedi.
- Hakkımdaki teveccüh ve itimadi arz-i teşekkür ederim, elimden gelen hizmette
kusur etmeyeceğime emniyet buyurunuz, dedim.
Sonra:
- Merak buyurmayınız efendimiz, dedim, nokta-i nazar-i şahanenizi anladım. İrade-i
seniyye olursa hemen hareket edeceğim ve bana emir buyuruklarınızı bir an
unutmayacağım.
- Muvaffak ol ! Hitab-i sahanesine mazhar olduktan sonra huzurundan çiktim.
Seryaver Naci Paşa koridorda elinde ufak bir muhfaza içinde bir şey tutuyordu:
- Zat-i Şahane'nin ufak bir hatırası, dedi.
Kapağın üstünde Vahdettin'in inisyalleri işlenmiş bir saatti.
- Peki, tesekkür ederim, dedim.
Saati yaverim aldi. Sonra Yıldız Sarayı'ndan çıktığımız ve hareket etmek üzere
olduğumuzu gizlemek, saklamak ister gibi bir ihtiyatle, ayaklarımızın patırtısını
işitmekten korkarak, saraydan uzaklaştık"
Ancak Mustafa Kemal Paşa bu görüşmede Vahdettin'in kendisine niçin umut
bağladığını biliyor ve şartlar müsait olduğunda kendi fikirlerine fırsat
tanınmayacağını düşünüyor ve bunu "O son görüşmede anladım ki, padişahlar
milletlerinin kaderini değil, ancak şahısların huzurunu düşünürler. O gün, Türkiye'yi
ancak Cumhuriyet'in kurtaracağına iman ettim" diye dile getiriyordu.
(Detaylar için bakınız. Atatürk’ün Bütün Eserleri” Cilt: 3, Sayfa: 99, Kaynak Yayınları)
Vahdettin vatanın kurtuluşunun ömrünün son altı ayına kadar 'Sarı Paşa' ondan
sonraki günlerinde ise 'Gazi Paşa' dediği bu kararlı ve dirayetli komutanın ellerinde
şekileceğini ümit ediyordu. Mustafa Kemal gerek Almanya ziyareti sırasında
gösterdiği kurmay zekası (ve bu yolculukta açıkladığı fikirleri) gerekse , daha önce
girdiği savaşlarda sonuca gitmeyi bilen ve yılmayan çelik iradesi ile ümit
bağlanacak tek isimdi.
Çünkü o daha Kasım 1918'de Yıldırım Orduları Grup Karargahı'nın, Padişah'ın emri
ile kaldırılmasından sonra İstanbul'a gelen Mustafa Kemal, boğazın ortasına
demirlemiş düşman donanmasını görünce, yanında bulunan yaveri Cevat Abbas
Gürer Bey'e şöyle diyordu: "Geldikleri gibi giderler!"
"SARI PAŞA SAMSUN'A GİTMEK İÇİN YOLA ÇIKTI MI"
Olağanüstü yetkilerle donatılan Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a gönderilmesi ve
bu görevlendirmede karargah merkezi belirtilmemesi işgal kuvvetlerini rahatsız
etmiştir. Onların bu durumu araştırmaya kalkmaları hem Vahdetttin'i hem de
Atatürk'ün yakın silah arkadaşı olacak olan ve içlerinde Fevzi Çakmak, İsmet İnönü
gibi isimler yer alan komutanları telaşlandıracak ve herkes Mustafa Kemal'in bir an
önce İstanbul'dan çıkması için sabırsızlanacaktır. Hatta ilginçtin bu telaşa kapılanlar
içinde Damat Ferit Paşa da olacaktır. Ama yıldız sarayında duyulan en büyük kaygı
şüphesiz saltanatını kaymetmemek için ümitlerini Kemal Paşa'ya bağlamış olan
talihsiz sultanın kaygısıdır. O da sık sık yanındakilere sormaktadır: "Sarı Paşa
Samsun'a gitmek için yola çıktı mı?"
BANDIRMA VAPURU İNGİLİZLERCE ARANDI
Vatan, millet, saltanat, hilafet, gelecek, huzur için edişe duyanların topyekün
ümitleri 'yalnız bir adamın' kaderine bağlanmıştı. Onun kaderi tüm ulusun, Osmanlı
devletinin ve bağlantılı kavramların ve güzel gelecek ümitlerinin de kaderini
belirleyecekti.
Ancak kimi tarih meraklılarının(!) iddia ettiği gibi Bandırma Vapuru İstanbul'dan
kaçarak ayrılmamıştı. İstanbul’da İngilizlerin fazla dikkatini çekmemek için,
kalabalık bir ziyaretçi toplanmamasına dikkat edildiği doğrudur. Bu hassasiyet
doğaldır ki Mustafa Kemal Paşa'ya bağlanan 'gizli' ümitlerin işgal güçlerince
sezilmemesi içindir.
“Bandırma vapuru” zamanına göre teknoloji harikası değildi ama abartıldığı kadar
köhne bir tekne de değildi. İskoçya’da inşa edilen gemi, Lloyd’s sigortasının
kayıtlarına göre, 279 grostonluk, yelken ve buhar donanımlı, demir uskurlu elli
metreye varan uzunlukta ve altı metre genişliğindeydi. Denize indirildiğinde ismi,
“Trocadero”ydu. Önce bir Yunanlı armatör tarafından satın alınan gemi, Osmanlı
idare-i mahsusasınca bu yeni sahibinden satın alınmış ve adı “Bandırma”ya
çevrilmiştir.
“Bahriye Nazırı Avni Paşa vapurun hazırlanması işini günler öncesinden halletmişti.
Karadeniz’e açılmalarından hemen önce bir devriye hücumbotuyla gelip,
Bandırmanın güvertesine çıkan İngiliz denizcileri vizeleri kontrol etmeleri ve
“please proceed sir!”, yani “Lütfen efendim devam” demeleri sır olamayacak kadar
tarihin malı olmuştur.
16 Mayıs 1919 akşam üzeri Mustafa Kemal, "Bandırma Vapuru" ile Samsun'a
çıkmak üzere İstanbul'dan ayrılırken Kızkulesi yakınlarında işgal kuvvetleri
tarafından gemisi aranır, ondan sonra geminin Karadeniz'e çıkışına izin verilir. Eski
ve yaralı Bandırma Vapuru düşman zırhlıları arasından yavaş yavaş geçip
Karadeniz'e doğru yol alırken, M. Kemal o alev alev yanan gözleriyle İstanbul'a son
defa bakar ve şöyle der:
"Bunlar işte böyle yalnız demire, çeliğe, silah kuvvetine dayanırlar. Bildikleri sey
yalnız madde. Bunlar Hürriyet uğruna ölmeye karar verenlerin kuvvetini
anlayamazlar. Biz Anadolu'ya ne silah ne cephane götürüyoruz. Biz ideali ve imanı
götürüyoruz."
TARİHİ KİMLER YAZMALI?
İşte bu noktada çok önemli bir noktanın altını çizmek son derece önemlidir. Tarihi
kimler yazmalıdır? Bugün gelinen noktada tabi ki tarihin bilim olarak inceliklerin
öğrenmiş akademik öğrenim görmüş uzman kişilerce yazılmasını savunmak
gerekir. Ancak Yakın Tarih söz konusu olduğunda Türkiye'de tarihi BİLİMin değil
İDEOLOJİLERin yazdığına tanık oluyoruz. Her ideoloji yek diğerinin bulgularını yok
sayarak veya bir kısım gerçekleri gizleyerek tarih yazmaya kalkmaktadır.
Ne yazık ki Türk tarihini bu gizli sayfaları ideolojik olarak birbirinden nefret eden ve
birbirlerini anlamamakta adeta direnmeye kararlı olan kalemlerce yazılmaya
kalkışmakta gerçekler bölüm pörçük olarak ancak bir iki 'gerçek avcısı' gazeteci
tarafından derlenebilmektedir. Hülasa bu anlada Türk yakın tarihine gazetecilerin
katkısı ne yazık ki bilim adamlarından çok daha fazladır.
Tarihi gazetecilerin yazmasının bir olumlu, bir olumsuz yönü vardır. Gazeteciler
olaya duygusal yaklaşıp tarihi hikayeleştirmekten kaçınmamaktadır. Bu
hikayeleştirme gerçek ipuçlarını da zamanla şüpheli rivayet haline sokmaktadır.
Öte yandan tarihe 'insancıl' bir bakış açısı getirmek açısından son derece olumdur.
Çünkü tarihi oluşturan insanlar da sonuçta nefes alan, yiyen, içen, dua eden, küfre
kapılan, yanılan, isabet eden, sevişen, seven, nefret eden, kişiliği ve gururu olan
şahsiyetlerdir. Ama ne olursa olsun tarih yazmaya kalkan bir gazetecinin de
bilimsel kaygıları olmak zorundadır.
İşbu noktada Atatürk'ün Samsun'a kaçarak gittiğini yazanlar kadar, Mustafa Kemal
Paşa'nın Vahdettin'e ihanet ettiğini savunanların tezleri de ne yazık ki duygusallığın
bastırılmamasından doğan yanlış çıkarsamalardır.
Evet bu iki insan birbirini sevmiyordu ama her biri diğerini arkadan vurmaya
kalkmayacak kadar onurlu insanlardı. Onları daha sonra üzecek olan birbirlerine
yönelik bazı demeçleri de kabul etmek gerekiyor ki; her birini diğerinin iktidar ve
iradesini yaralayıp, yok etmesi noktasından kaynaklandığı kadar, düşman güçlerin
kendilerini kullanarak ulusal çıkarları zedelemesine engel olmaktan
kaynaklanmatır. Bu noktada özellikle merhum İlhan Bardakçı'nın tespitleri dikkate
alınmalıdır.
MUSTAFA KEMAL'İN İLK HAMLESİ
İşte ulvi kaygılarının yanı sıra şahsi emellerine de ulaşmak için birbirini kullanmak
zorunda olan bu ikilinin oynadığı satrancın ikinci hamlesini Mustafa Kemal Paşa,
Samsun'a ayak basar basmaz yapacaktır.
Samsuna ayak basar basmaz, 19 Mayıs sabahı, Mustafa Kemal, İstanbul’a beş ayrı
şifreli telgraf çeker, vazifesinin başında bulunduğunu bildirir.
Telgrafların bitiş cümleleri, fevkalâde bağlılık bildiren, nezaket cümleleri ile sona
ermektedir. Meselâ Bahriye nazırı, Avni Paşaya çekilen telgrafta şu ifadeler yer
alıyordu:
“Bahriye Nazırı Avni Paşa hazretlerine, yüksek teveccühlerinizle emin ve müreffeh
bir şekilde Samsun’a varılmış ve göreve başlanmıştır” (Murat Bardakçı, Şah
Baba, s.138)
TARİHİ YAZAN GÜÇ
Emsali görülmemiş bir anti emperyalist direşin ardından Kuvayi Milliye ruhu ile elde
edilen ve fizik kurallarını hiçe sayan zaferlerin sırrı hiç şüphesiz, Gazi'nin de
Bandırma vapurunu arayan işgalcilerin ardından sarf ettiği sözlerin içeğinde
gizliydi: "Bunlar işte böyle yalnız demire, çeliğe, silah kuvvetine dayanırlar.
Bildikleri sey yalnız madde. Bunlar Hürriyet uğruna ölmeye karar verenlerin
kuvvetini anlayamazlar. Biz Anadolu'ya ne silah ne cephane götürüyoruz. Biz ideali
ve imanı götürüyoruz."
CUMHURİYET'İN İLANI
Cumhuriyet'in ilanı şüphesiz Gâzi'nin Vahdetin'le oynadığı satrançta galibiyetine
giden yolu açan en önemli hamledir.
İşte Mustafa Kemal Atatürk'ün Nutuk'undan bu hamlenin hikayesi:
“—28 Ekim günü toplantı halinde bulunan parti idare kurulu tarafından meclise
davet olundum Bir süre beraber kaldıktan sonra ayrıldım. Vakit geceydi, çıkarken
koridorda beni bekleyen Kemalettin Sami ve Halit Paşalara rastladım. Benimle
buluşmak için geç vakitlere kadar koridorda beni beklediklerini öğrenince, akşam
yemeğine gelmelerini MSB Kâzım Paşa vasıtasıyla bildirdim. İsmet Paşa, Kâzım
Paşa ve Fethi Bey’e de, Çankaya’ya benimle birlikte gelmelerini söyledim.
Çankaya’ya vardığımız zaman, orada beni bekleyen Rize Mebusu (Bulca) ve Afyon
Mebusu Ruşen Eşref (Ünaydın) beylere tesadüf ettim, onları da yemeğe alıkoydum.
Yemek esnasında, “Yarın Cumhuriyeti ilân edeceğiz” dedim. Orada bulunan
arkadaşlar, hemen fikrime katıldılar, yemeği bıraktık ve ne yolda hareket
edeceğimize dair kısa bir program hazırladık. Ve arkadaşları vazifelendirdim...”
Cumhuriyetin kuruluşu ile de sorunlar bitmiyordu. Çünkü sembolik İstanbul
Hükümeti ile fiili Ankara Hükümeti arasında büyük bir gerilim vardı.
"BİR DEVİR KAPANDI ARKADAŞLAR"
Bu gerilim savaş sırasında işgal güçlerini yanılmak için verilen sert demeçlerin yanı
sıra, iktidarın gerçek sahinin kim olduğunun artık bilinmesi gerektiği kaygısından da
besleniyordu. Vahdettin-Mustafa Kemal ikilisinin savaş boyunca birbirini hainlikle
suçlamamaya varacak kadar sert demeçleri hem ikili arasında oynanan bir satranç
hem de işgal güçlerininhain emellerini boşa çıkarma açısından kullanılan ulusal bir
taktikti.
Osmanlı Sarayındaki son talihsiz hükümdar hala zayıf bir ümitle iktidarı yeniden ele
geçirebileceğini ümit ediyordu. Ancak bu ümitlerini işgal güçlerinin kullanmasına da
asla müsade etmiyordu. Öte yandan Ankara Hükümetinin daha rahat hareket
edebilmek için kendisini ortadan kaldırabileceği korkusu zayıf ümitlerin yanında
büyük bir endişe olarak içinde büyüyordu.
Aslında uzun süredir İstanbul'da kendisine 'Anadolu'ya geç iradeyi ele al, artık
bu şehrin Yunanistan'a teslim edileceğini sezdiği için kalmakta direniyordu. Bu seziş
ve inatçı direniş bile Vahdettin'in ülkesini ne çok sevdiğini gösterdiğinin bir ipucu
olabilir.
Ankara'da ise Padişah'ın Anadolu'ya gelip işleri karıştıracağı korkusu hakimdir.
Vahdettin'in ölüm kaygısı gittikçe daha da derinleşir ve artık Yunanistan'ın
tamamen püskürtüldüğü bir anda İstanbul'dan kaçmasına yol açar. Ancak bu
gidişte yanında kendi servetinin dışında tek kuruş ve tek bir tabaka dahi
götürmediği bilinmektedir.
Ve talihsiz hükümdar yurt dışında da tacizlerden kurtulamaz. İngilizler, İtalyanlar
ve hatta bunların maşası olan Arap ve Hintli yöneticiler dahi Vahdettin'i siyasi
emellerine alet etmek için olmadık tekliflerde bulunurlar.
Ama Vahdettin, ömrünün son altı ayına kadar "Sarı Paşa" ve son demlerinde "Gazi
Paşa" dediği mustafa kemal'e duyduğu hınç ve öfkeye rağmen işgal güçlerine koz
vermeyip tüm teklifleri reddedek bakkal ve kasabına dahi borçlu olarak ölür.
Hazindir ki tabutu borçlarına mahsuben bir süre rehin tutulur.
Onun Mustafa Kemal'e son dönemlerde "Gazi Paşa" demesi bile işgal güçlerinin
moralini alt üst etmek için kullandığın bir taktik ve satranç oyununda son
hamlesidir. Çünkü öfkesi yatışmış değildir. Son günlerinde fazla mutfak masrafı
olmaması için çoğu zaman yemeğe dahi inmemekte ve bir koltukta 8-10 saat
aralıksız sigara içerek düşünmektedir. Hazin bir yalnızlıktır şüphesiz yaşadığı.
Mağrur, mağlup ve tükenmiş bir Padişah'ın son anlarında ne düşünebilir ki?
Sultanın kızına ait olan şu ifadelerde onun derin bir iç burkuntusu açıkça
hissedilmektedir: “Babam, vatan haini sıfatının kendisine yakıştırılması dolayısıyla
derin bir keder içinde kavrulurdu, nitekim bu keder o kadar devamlı olmuştur ki,
bir gece beynindeki bir damar kopması kendisini hayattan ayırmıştır.”
Öte yandan Ankara Vahdettin'in yurt dışı temaslarını yakından ve zaman zaman
endişe ile izler. Ancak Ankara'nın korktuğu başına gelmez ve Vahdettin işgal
güçlerinin oyunlarına alet olmaz. Bu arada Ankara'nın Vahdettin'in sıkıntılarını
gidermek için neden bir girişimde bulun(a)madığı Cumhuriyet tarihinin çözülmeyi
bekleyen sırları arasındadır.
Ve Vahdettin'in ölümü Ankara'ya rahat bir nefes aldırır. Arkadaşlarıyla birlikteyken
haberi alan Gazi Mustafa Kemal'in ilk tepkisi, "Bir devir kapandı arakadaşlar"
olacaktır.
Daha sonra arkadaşlarını gönderip bir süre yalnız kalmayı isteyecektir. Rivayet
odur ki gözleri dahi yaşarmıştır...
***
Vefatından üç yıl sonra bir 29 Ekim günü Vahdettin'in mezarına göndereni meçhul
bir çiçek buketi bırakıldı. Cumhuriyet'in yaş gününde hanedanın son üyesinin
mezarına bırakılan bu esrarengiz çiçeğin sırrı hiç çözülemedi.
Hanedanın son üyelerinin anıları karanlıkta kalan bu sırların çözümü açısından son
derece önemlidir... Umuyoruz ki gün ışığına çıkan her gerçek Cumhuriyet'in
temelleri iyice oturan binasını sağlamlaştıracağı gibi, bu binada yaşamakta olanların
korku ve düşmanlıklarını da giderebilecektir. Kimbilir belki günün birinde bizim
de spekülasyondan uzak, herkesin üzerinde uzlaştığı BİLİMSEL esaslara
dayalı, İNSANCIL bir tarih kitabımız olur.
