BALTACI MEHMED PAŞA
01 Ocak 1970
(ö. 1124/1712) III. Ahmed devri sadrazamlarından.
Bugün Çorum'a bağlı bir kaza olan Os¬mancık'ta doğdu. Genç yaşta ilim me¬rakıyla Trablus. Tunus ve Cezayir'e ka-dar gitti. Daha sonra İstanbul'a döndü ve akrabalarından Hacı Sefer Ağa vasıta¬sıyla saraya İntisap etti. Burada sırasıy¬la baltacılık, yazıcılık ve müezzinlik gibi görevlerde bulundu. Bu sırada Şehzade Ahmed ile de yakın münasebet kurdu.
1703 Edirne Vak'ası sırasında âsilerle yakın ilişkilerde bulundu ve Sultan 111. Ahmed'in cülusu hususunda büyük gay¬ret gösterdi. II!. Ahmed tahta geçtiği za¬man padişaha olan yakınlığı dolayısıyla süratle yükseleceğini ümit ettiyse de Sadrazam Morali Damad Hasan Paşa. Baltacı Mehmed'i kendisine rakip gördüğünden onu uzun süre terfi ettirmedi. Bir ara birinci mîrâhur'luğa tayin edil¬diyse de [1][121] az sonra Trab¬lus ve Halep taraflarına tahsildar olarak gönderilmek suretiyle saraydan uzaklaş¬tırıldı. Ancak Kalaylıkoz Ahmed Paşa'nın sadâreti döneminde İstanbul'a dönebil¬di ve 6 Kasım 1704'te vezâretle kaptan-ı derya oldu. Bu sırada Kalaylıkoz Ahmed Paşa'nın sadâretten azline sebep olan birtakım tertiplere girişti ve sonunda sa¬dârete geçmeyi başardı. [2][122] Bu ilk sadrazamlığı sırasında kendisine taraftar olanları iş başına getirmekten başka önemli bir iş yapamadan azledil¬di [3][123]. Daha sonra Erzurum valiliğine ve Sakız muhafızlığına tayin edildi (1707). 21 Ocak 1709"da Halep va¬lisi olan Baltacı Mehmed Paşa. 18 Ağus¬tos 1710'da Köprülüzâde Nûman Paşa'-nm yerine ikinci defa sadrazamlığa ge¬tirildi. Bu sırada ilk iş olarak. İsveç Kralı XII. Şarl'ın (Demirbaş Şarl) Osmanlı top¬raklarına ilticası ile gelişme gösteren Osmanlı-Rus münasebetleriyle meşgul oldu. Hemen ardından. Osmanlı Devle-ti'nin kuzey sınırlarına tecavüz eden Ruslar'a karşı yapılacak Prut Seferi'ne ser-dâr-i ekrem olarak tayin edildi. [4][124]
Sefer hazırlıkları tamamlandıktan son¬ra 9 Nisan 1711'de İstanbul'dan ayrılan lerle 18 Temmuz 1711 günü Prut nehri bataklıkları civarında Rus kuvvetleriyle karşılaştı. Dört gün kadar devam eden ve tarihte Prut Savaşı adıyla anılan bu muharebe sırasında Rus ordusunun ku¬şatma altında ve çaresizlik içinde kal¬ması üzerine Rus Çarı I. Petro Osmanlı-lar'ın her istediğini yerine getirecek bir barış teklifinde bulundu. Baltacı Meh-med Paşa'nın da uygun görmesi üzerine iki taraf arasında 22 Temmuz 1711'de bir antlaşma yapıldı. Antlaşmanın imzalanmasından III. Ahmed de memnun ol¬muş ve kendisini İstanbul'a çağırmıştı. Ancak ordusunu muhasaradan kurta¬ran Çar I. Petro'nun vaad ettiği husus¬ları yerine getirmemesi, sadrazama kar¬şı İstanbul'da bir muhalefet grubunun oluşmasına sebep oldu. Gerçekten ant¬laşmanın neticesini alabilme hususun¬da ağır davranan Mehmed Paşa'nın bu tutumu İstanbul'da yanlış yorumlara yol açmıştı. Nihayet III. Ahmed'in emriyle Eylül 1711'de Edirne'ye gelen ve 20 Ka¬sım 1711'de sadâret mührü kendisin¬den alınan Baltacı Mehmed Paşa Aralık 1711'de kalebent olarak Midilli'ye sürül¬dü. Temmuz 1712'de de Linini adasına gönderildi. Aynı yılın eylülünde orada öl¬dü. Kabri Niyâzî-i Mısrî'nin medfun bu-lunduğu hazîrededir. Bir oğlu ile Fatma adında bir kızı vardı.
Vefat ettiğinde yaşı elliyi geçmiş bu¬lunan Mehmed Paşa, mizaç bakımından hırslı ve devlet işlerinde entrikaya meyilli, devlet idaresinde fazla kabiliyeti olmayan bir kimse idi.
