Kıbrıs Barış Harekâtı
01 Ocak 1970
Tarih: 20 Temmuz 1974
Yer: Kıbrıs Adası
Sonuç: Bölge Değişimi: Adanın 36% yeşil çizgiyle
bölünmüş ve T.C. kontrolüne girmiştir.
Taraflar
Türkiye + Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi
Kıbrıs Barış Harekâtı, 20 Temmuz 1974 tarihinde
Türkiye Cumhuriyeti Devleti Türk Silahlı
Kuvvetleri'nin Garanti Anlaşması'nın III. maddesine
istinaden gerçekleştirdiği askerî harekâtın adıdır.
1571’de Osmanlı yönetimi Kıbrıs’ta yer aldı. Daha önce
Ada’da Venedikliler egemendiler. Osmanlı yönetimi,
Venedikliler’in elindeki mülkü Rum Ortodoks
Kilisesi’ne aktardı. Kiliseye geniş yetkiler verdi.
Böylece Rum Kilisesi’ne ve toplumuna güç geldi.
Giderek bu güç Türkiye’den gelip yerleşen Türkler’e
karşı kullanılacaktı.
1878’de Rusya karşısında zor durumda kalan Osmanlı,
Kıbrıs’ın yönetimini geçici olarak İngiltere’ye verdi.
Birinci Dünya Savaşı’nda da İngiltere, Kıbrıs’a el
koydu. 1950’lerin sonlarında bağımsızlık hareketi
başladı ve uluslararası anlaşmalara dayanan bir
Türk-Rum Ortak Devleti kuruldu. Fakat Rumlar böyle bir
Ortak Devlet’e razı olmadılar. Kıbrıs’ın tüm
yönetimine kendileri el koyma yoluna gittiler;
anlaşmaları, uluslararası anlaşmaları çiğneyerek ve
Anayasayı çiğneyerek ve soykırımla Türkler’e
saldırılarda bulunarak, Rumlar, 1963 yılında Ortak
Devlet’i yıktılar.
Zürih Antlaşması (11 Şubat 1959)
11 Şubat 1959 Madde 3: Bu Antlaşma hükümlerinin
herhangi birinin ihlali (çiğnenmesi) halinde
Yunanistan, Türkiye ve İngiltere bu hükümlere saygıyı
sağlamak için gerekli girişimlerin yapılması ve
önlemlerin alınması maksadıyla aralarında danışmalarda
bulunmayı üstlenirler. Üç garantör devletten biri,
birlikte veya birbirlerine danışarak (işbirliği
halinde) hareket etmek olanağı bulunmadığı taktirde,
bu antlaşmanın oluşturduğu durumu (state of affairs)
münhasıran yeniden oluşturmak gayesi ile hareket etmek
hakkını korumaktadırlar.
Atina Yüksek Mahkemesi 21 Mart 1979 tarihinde aldığı
kararla Türkiye'nin müdahalesinin, Garanti
Anlaşması'nın IV. maddesine göre yasal olduğunu
onaylamıştır. Avrupa Konseyi de 29 Temmuz 1974
tarihinde almış olduğu 873 sayılı karar ile Türk
müdahalesinin yerinde olduğunu kabul etmiştir.
Harekat Kodu: Ayşe Tatile Çıkti
20 Temmuz 1974 tarihli Hürriyet Gazetesi5 Temmuz
1974'te Türkiye, Yunanistan ve İngiltere dışişleri
bakanları I. Cenevre Konferansı çalışmalarına başladı.
30 Temmuz'da sona eren konferansta Türk tarafının
istekleri doğrultusunda: 'Ada'da bir güvenlik
bölgesinin kurulması, Rum ve Yunan işgalindeki Türk
bölgelerin derhal boşaltılması, esir durumda olan
asker ve sivillerin mübâdele edilmeleri veya serbest
bırakılmaları, barışın sağlanması ile birlikte
anayasaya uygun bir hükûmetin yeniden kurulmasının
temini, Kıbrıs Cumhuriyeti'nde Kıbrıs Türk Toplumu ile
Kıbrıs Rum Toplumu olmak üzere iki otonom idarenin
mevcûdiyeti' kabul ve ilan edildi.
Başbakan Bülent Ecevit, adada gelişmelerin kötüye
gitmesi sebebi ile diplomatik görüşmeler yapmak üzere
Londra'ya gitti.
Günün erken saatlerinde, Türk Ordusunun Kara, Deniz ve
Hava Kuvvetleri Kıbrıs'a havadan indirdirme ve
denizden çıkarma yapmaya başladı.Acil olarak toplanan
TBMM, Hükümete genel savaş açma yetkisi verdi. 14 ilde
sıkıyönetim ilan edildi.
Bu karar, İngiltere ve Yunanistan Büyükelçilerine
bildirildiği gibi Ankara'da bulunan ABD Dışişleri
Bakan Yardımcısı Sisco'ya da iletildi.Pakistan,
Afganistan ve İran Türkiye'ye yardım sözü verdi.Libya
Devlet Başkanı Kaddafi ihtiyaç duyulan tüm askerî
mühimmatların kullanılabileceğini bildirdi.
Türk kuvvetleri 22 Temmuz'da Girne'yi ele geçirdi.
Türk paraşütçüleri Kıbrıs'ın başkenti Lefkoşa'nın Türk
kesimine indi. Yunan birliklerinin Ada’da garantör
olarak bulunan Türk birliğine saldırması ise,
çarpışmaların Ada geneline yayılmasına neden oldu. 22
Temmuz akşamı Türkiye, BM Güvenlik Konseyi'nin ateşkes
kararını kabul etti. Türk müdâhalesi sonucu
Yunanistan'daki cunta idaresi ve Kıbrıs Nikos Sampson
Hükûmeti de yıkılmıştır.
