Ankara Savaşı
01 Ocak 1970
Osmanlı sultanı Yıldırım Bayezid Han ile Timur Han'ın,
Ankara'da yaptıkları savaş (1402).
Yıldırım Bayezid Han; Niğbolu zaferiyle Rumeli'de
Osmanlı hâkimiyetini tesis ettikten sonra, Anadolu'da
birliği sağlamak için harekete geçti. Bu niyetle
Aydın, Menteşe, Karaman ve İsfendiyaroğulları
beyliklerine son verdi. Ancak bu beyliklerin başındaki
beyler, Asya'da kuvvetli bir devlet kurup, batıya
yönelen Timur Han'a sığındılar. Aynı şekilde Timur
Han'ın, hükümdarlığına son verdiği Karakoyunlu beyi
Kara Yusuf ile Tebriz hükümdarı Ahmed Bey de Yıldırım
Bayezid Han'a sığınmış, Erzincan beyi Mutahharten de
akrabalarını Yıldırım Bayezid Han'a göndererek yardım
istemişti. Timur Han'a sığınan Anadolu beyleri,
Osmanlı sultanı hakkında; Timur Han'ın önünden kaçan
beyler de Yıldırım Bayezid Han'a Timur'la ilgili
olmadık şeyler söyleyip kötüleyerek, her iki Müslüman
Türk hükümdarının arasını açtılar, iki taraf da
karşılıklı kendilerine sığınanları müdafaa ettiler.
Timur Han, Yıldırım Bayezid Han'a mektup göndererek
kendisine sığınanların iadesini istedi. Bu mektuplarda
her iki hükümdarın birbirlerine hakaret dolu sözlere
yer verdikleri, ilim adamları arasında kabul
görmemektedir. Bugün, bilinen hakaret dolu mektupların
sahte olduğu ispatlanmıştır. Yıldırım Bayezid Han,
Timur Han'ın isteğini kabul etmeyince savaş kaçınılmaz
oldu.
Timur Han, kuvvetli bir ordu ile, Anadolu içlerine
doğru harekete geçti. Bunu haber alan Yıldırım Bayezid
Han da, İstanbul kuşatmasını kaldırarak, kuvvetlerini
Bursa'da toplamaya başladı. Bursa'dan hareket eden
Osmanlı ordusu, iki koldan yürüyerek Ankara önüne
geldi. Bu sırada Timur Han, Sivas'ı ele geçirmişti.
Onun, Sivas'ta olduğunu haber alan Yıldırım Bayezid
Han, ağırlıklarının bir kısmını Ankara'da bırakarak
Akdağmadeni ve Kadışehri dağlık mıntıkasında mevzi
almak istedi. İki ordunun öncü kuvvetleri Sivas ve
Tokat bölgelerinde karşılaştılar ise de, Osmanlı
sultanı, Sivas ile Tokat arasındaki geçitleri
tuttuğundan, burada muharebe yapmayı kendisi için
tehlikeli gören Timur Han, Kayseri'ye doğru yürüdü.
Timur Han, Yıldırım Bayezid Han'ı kendisine doğru
çekmek istediyse de duruma vâkıf olan Yıldırım Bayezid
Han, bu oyuna gelmedi ve yapacağı taarruzun zamanını
bekledi
Timur Han, Kırşehir üzerinden hızla Ankara önlerine
gelerek kaleyi kuşattı. Kale muhafızı Yakub Bey,
kaleyi şiddetle müdafaa etti. Timur Han, Osmanlı
ordusunun geleceğini tahmin ettiği yolu iyice tahkim
etti. Osmanlı ordusu ise onun hiç beklemediği taraftan
ve tahmininden çok erken, Ankara önlerine geldi.
Osmanlı ordusunun merkezinde Yıldırım Bayezid Han
bulunuyordu. Yanında sadrazam Çandarlı Ali Paşa,
şehzade İsa, Mustafa ve Musa Çelebiler yer alıyordu.
Sağ cenahta bulunan Anadolu birliklerine vezir
Timurtaş Paşa, sol cenahta yer alan Rumeli
birliklerine Şehzade Süleyman Şah kumanda ediyordu;
ihtiyat kuvvetlerinin başında da Şehzade Mehmed Çelebi
bulunuyordu. Sol cenahın ihtiyat kuvvetlerini,
Sırbistan despotu ve Sultan'ın kayın biraderi Stefan
Lazareviç'in kumandasında yirmi bine yakın zırhlı Sırp
askeri meydana getiriyordu. Merkez ihtiyatında
Karakoyunlular, sağ cenahın ihtiyatında Kara Tatarlar
denilen Türkleşmiş Moğollar yer alıyordu. Ayrıca
Süleyman Şah'ın kumandasında akıncı kuvvetleri de
vardı. Osmanlı askerinin sayısı yetmiş binden fazla
idi.
Timur Han, ordusunun merkezinde yer almıştı. Torunu
Muhammed Mirza, zırhlı ve atlı olan Mâverâünnehir
askeri ile ihtiyatta idi. Diğer torunları Pir Muhammed
ve İskender Mirza, Muhammed Mirza'nın yanında yer
alıyorlardı. Sağ cenaha üçüncü oğlu Miranşah, sol
cenaha ise dördüncü oğlu Şahruh Mirza kumanda
ediyordu. Zırhlı otuz iki fil, ordunun önünde
dizilmişti. İkiye ayrılmış olan merkez kuvvetlerinin
sağ tarafına Timur Han'ın ikinci oğlu Ömer Şeyh Mirza,
sol tarafına ise Emîr Celâl İslâm kumanda ediyordu.
Akkoyunlu sultanı Osman Bey ile Emîr Cihan Şah'ın
tümenleri, sağ cenahın önünde yer almıştı. Mutahharten
Bey, Karamanoğlu, Aydınoğlu, Menteşeoğlu,
Germiyanoğlu, Saruhanoğlu ve Candaroğlu, sağ cenahta
yer almışlardı. Çağatay sultanı Mahmud Han, Timur'un
yanında idi.
Muharebe günü sabah namazından sonra Yıldırım Bayezid
Han, askerlerine veciz bir hitabede bulundu. Fakat
karşı taraf da Sünnî Müslüman ve Türk olduğu için,
askerin, Hıristiyan ordularına karşı gösterdiği
başarıyı gösteremeyeceği ortada idi.
İki ordu, Ankara'nın kuzeydoğusundaki Çubuk ovasında,
28 Temmuz 1402 tarihinde karşılaştı. Burada, o devrin
en büyük kumandanlarından ikisi arasında tarihin en
büyük savaşlarından biri oldu. Fil görmemiş Osmanlı
atları ürktü. Osmanlı ordusundaki Kara Tatarların,
aniden Timur tarafına geçip, Rumeli sipahilerinin
arkasından ok atmaya başlamaları, Osmanlının taarruz
gücünü kırdı. Bu sırada Osmanlı ordusundaki Karaman,
Candar, Germiyan, Aydın, Menteşe ve Saruhanlı
sipahileri karşı tarafta bayrak açmış olan beylerini
görünce, Timur Han'ın tarafına geçtiler. Yıldırım
Bayezid Han'ın yanında az bir asker kaldı. Osmanlı
ordusunun bir kısmı geri çekildi. Kara Timurtaş ve
Firuz paşalar, birlikleri tamamen bozuluncaya kadar
dayandılar. Yıldırım Bayezid Han, gün batarken üç bin
kişi ile Çataltepe'de muharebeye devam ediyordu.
Burada süren üç saatlik vuruşmadan sonra, mağlûbiyeti
anlayınca etrafındaki askerleri yararak kurtulmak
istedi. Yıldırım Bayezid Han'ın atı yaralanınca, oğlu
ile beraber, Çağatay hanı Sultan Mahmud Han'ın kumanda
ettiği birlik tarafından esir alındı.
Timur Han, kendisini iyi karşıladı ve tesellide
bulundu. Bir Osmanlı padişahına yaraşır şekilde, izzet
ve ikramda bulundu. Timur'un, Yıldırım Bayezid Han'a
iyi davranmadığı iddiaları uydurmadır. Ancak, esaret
zilletini çekemeyen Yıldırım Bayezid Han, kederinden
ve nefes darlığından kırk dört yaşında vefat etti.
Timur Han, ölüm haberini alınca; "Yazık oldu, büyük
bir mücahid kaybettik" demekten kendini alamadı.
Ankara Savaşı, Orta Çağ'ın en büyük meydan
muharebesidir. İki yüz binden fazla Türk askeri,
birbiri ile savaşmıştır. Anadolu topraklarında iki
Müslüman devlet arasında yapılmış olan büyük meydan
muharebelerindendir. Ankara Savaşının önemli
neticeleri arasında; Anadolu Türk birliğinin
parçalanması, Bizans ve İstanbul fethinin elli yıl
daha uzaması ve Osmanlı Devleti'nin gelişmesinin en
azından yarim asırdan daha fazla gecikmesi
sayılabilir.
Timur Han, Ankara Savaşında kırk bine yakın zayiat
vermiştir. Halbuki o, bu muharebeye kadar altı binden
fazla kayıp vermemişti. Buna, Osmanlı ordusundaki sevk
ve idarenin mükemmeliyeti sebep olmuştur. Bazı
tarihçiler, Yıldırım Bayezid Han ile savaştığı için
Timur Han'ı haksız olarak kötülemekte, harp sahasında
olanları, zulüm ve ortalığı kana boyamak şeklinde
bildirmektedir. Halbuki bunun iki devlet arasında bir
hâkimiyet savaşı olduğu unutulmamalı, bu savaş,
tarafsız bir şekilde ele alınıp değerlendirilmelidir.
