Tam Tekel’i satacakken sigarada yeni yasaklar getirmek ne kadar doğru
Vahap MUNYAR 12 Aralık 2007
TÜRKİYE Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) görüşülmeyi bekleyen sigara yasaklarına yeni ve daha keskin düzen getiren yasa tasarısıyla ilgili ilk yorum uzun süre Japan Tobacco Inernational’da (JTI) çalışmış Mehmet Ali Yula’dan geldi:
"Tekel Sigara her özelleştirme ihalesine çıktığında, talip olacakları ürkütebilecek bir adım atılıyor. Tekel Sigara üçüncü ihaleye çıkarken sigara yasaklarını gündeme getirmenin ne álemi var."
Yula’nın hatırlattığı konuyu Sabancı Holding’in yüzde 25 ortaklığıyla İzmir’de sigara üreten Philip MorrisSa Genel Müdürü Turhan Talu’ya sordum, aynı kanıdaydı: "Sigara yasaklarını genişleten ve sertleştiren yasayı çıkarmak için zamanlama hatası var."
Philip MorrisSa, Rekabet Kurumu’ndan vize çıkmadığı için Tekel Sigara ihalesine girecek uluslararası devler arasında yok. Talu, yeni yasakların Tekel Sigara’ya talip olabilecek gruplarda tedirginlik yaratabileceği görüşünde.
Talu, Tekel Sigara’nın özelleştirilmesi için ikinci denemenin yapıldığı 2004’te de satışı zorlaştıran bir tartışmanın patladığını hatırlattı: "Tekel Sigara’nın ikinci özelleştirme denemesi sırasında sigara üzerindeki vergi oranlarının yeniden belirlenmesi gündeme getirildi. Öylesine belirsiz bir ortam oluştu ki, kimse ihaleye girmedi."
Talu, bir paket sigaranın üzerindeki verginin yüzde 73 olduğuna dikkat çekip, şu yorumu yaptı: "Bizim verginin yüksekliğine asla itirazımız yok. Önemli olan öngörülebilir bir ortam yaratmak."
Hem Mehmet Ali Yula’nın, hem de Turhan Talu’nun itirazları bana mantıklı geldi, "Hükümet 2008 başlarında Tekel Sigara’yı satıp, sigara yasaklarını genişletmeyi, sertleştirmeyi daha sonra gündeme getirse olmaz mıydı" diye düşündüm.
Konuyu Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’a sordum:
- Sigara yasaklarıyla ilgili yasanın da çıkması lazım artık.
- Sigarayla ilgili yeni yasakların Tekel Sigara’nın fiyatını olumsuz etkilemesinden endişe duymuyor musunuz?
- Hayır... Daha önceki dönemlere göre epey ilgi var gibi.
- Üçüncü denemede Tekel Sigara’yı satabileceğinizi düşünüyorsunuz...
- 4-5 grup ilgileniyor...
Önemli olan, tartışmaların Tekel Sigara’nın fiyatını aşağı çekmemesi. İlk denemede Tekel Sigara’ya Japan Tobacco International (JTI) 1 milyar 160 milyon dolar vermiş, fiyat düşük bulunup, ihale iptal edilmişti...
Geçen sürede Tekel "kárlı şirket"e dönüştü ama pazar payı biraz geriledi...
Buna karşın, Türkiye’de şirketlerin fiyatı eskisine göre epey yukarılara çıktı...
Yani, Tekel Sigara’nın şansı yüksek olabilir...
Irak’ta 200 milyon dolarlık iş yaptım şimdi Cibuti’deyim
TÜRK Sanayicileri ve İşadamları Derneği’nin (TÜSİAD) Pekin Bürosu açılışı nedeniyle düzenlediği gezide Arzuhan Doğan Yalçındağ’ın Çin ekibinde dernek üyelerinden Emin Ergin de vardı.
Emin Ergin, Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nda bürokrat olarak görev yapmış bir işadamı. Şirketinin adı Ortadoğu Mühendislik, İnşaat, Danışmanlık.
Ergin’in şirketi Irak’ın en riskli bölgelerinde Bağdat, Felluce, Kemaliye ve Sadr’da toplam 200 milyon dolarlık alt yapı işi gerçekleştirmiş. 11 ülkeden malzeme toplayıp, Beyrut’ta TIR dorsesinde trafo montajı yapıp, bunları Irak’a göndermiş.
Bağdat’taki bombalar yüzünden Ortadoğu Mühendislik tam 11 kez ofis yerini değiştirmek zorunda kalmış. Irak’taki işlerini 3-4 ay kadar önce tamamlayan şirket, şimdi Cibuti’ye odaklanmış. Emin Ergin, Cibuti’deki ABD üssü projesinde şimdilik 18 milyon dolarlık pay almış, Türkiye’den 180 kişilik ekip götürmüş...
Bürokratlıktan müteahhitliğe, Bağdat’tan Cibuti’ye uzanan ilginç bir öykü...
Maliye, vatandaşı kumarcı yapmış görünmekten korkuyor
TESTİLCİ ve yazar Şevket Sürek, "Çinli faturayı kazıyıp kazanıyor" yazım üzerine aradı: "2004’te Çin’e gitmiş, fatura-fiş örnekleriyle dönmüştüm. Dünya’daki yazılarımda vergi iadesi yerine ’kazı-kazan’lı fatura-fiş önermiştim."
Şevket Sürek, o dönemde Maliye Bakanlığı’nın üst düzey yetkilileriyle konuyu epey konuşmuş. Nitekim Osman Arıoğlu’nun Gelir İdaresi Başkanvekilliği döneminde fatura-fiş toplamayı teşvik için "kazı-kazan" yöntemi üzerinde durulmuştu.
Sürek, Maliye’nin bu konudaki bir tedirginliğine dikkat çekti: "Maliye Bakanlığı vatandaşı ’kumara teşvik ediyor’ gibi görünmekten çekiniyor."
Dün bizim sayfamızda da vardı. MasterIndex araştırmasına göre vergi iadesinin kalkmasından sonra fatura-fiş isteyenlerin sayısı dörtte bir azalmış...
"Kazı-kazan"ı denesek mi?
