Yeni Türkiye’de Anadolu sermayesi çırak çıktı
Süleyman Yaşar 01 Ocak 1970
Bildiğiniz gibi AKP’yi iktidara Anadolu sermayesi taşıdı. Ama Anadolu sermayesinin şimdi sesi soluğu kesildi.
Peki, neydi Anadolu sermayesi?
Hemen hatırlatalım, İstanbul sermayesinin bayiliğini yaparken, isyan edip üretime geçen kesimdi.
Onlar, Turgut Özal’ın Anadolu’nun her ilinde hatta ilçesinde kurduğu küçük sanayi sitelerinden yetiştiler. Fakat şimdi Anadolu’nun bu üretici kesimi adeta yok ediliyor. Bırakın iktidarın nimetlerinden faydalanmayı ezilen üreticiler hâline dönüştüler. Hatta bürokratik baskıyla, yüksek vergilerle başlarına çekiçle vurulmaya başlandı.
Peki, başlangıçta iktidar ortağı olan Anadolu sermayesinin yerini kim aldı? Yeni oligarklar Anadolu sermayesinin yerini aldı.
Kim bu yeni oligarklar peki?
Bu yeni oligarklar eskinin taşeronları. Bildiğiniz gibi 1990’lı yıllarda DOĞUŞ, TEKFEN, ENKA,MNG, GAMA, GÜRİŞ gibi firmalar devletin büyük işlerini yapıyorlardı. Şimdi onların taşeronları devletin büyük işlerini almaya başladı. Ve eski taşeronlar AKP’nin sevilen şirketleri haline dönüştüler.
Peki, kim bunlar?
Cengiz, Limak, İçtaş, Kolin, Kalyon, Makyol, Özaltın gibi firmalar. Ve bu firmalar otoyol, köprü, havalimanı, elektrik üretimi, elektrik dağıtımı gibi yap-işlet, yap-işlet-devret ve işletme hakkı devirleri projelerini alıyorlar. Bu projelerin hemen tamamı kamu imtiyazı içerdiğinden büyük paraların kamu garantisiyle kazanıldığı projeler oluyor bunlar. Yani risk yok ama kâr garantisi var. Çünkü bu tür kamu imtiyazlı projelerde, proje finansmanına garantiyi devlet veriyor. Projenin nakit geri dönüşleri için yolcu ve araç geçiş garantisini ya da tüketici garantisini devlet veriyor. Ardından imtiyazcıya parayı kazanmak kalıyor. Dolayısıyla “derenin taşlıyla derenin kuşunu vuruyor” imtiyazcı.
Niye anlattık bütün bunları?
Şundan anlattık, bu imtiyazcıların içinde Anadolu sermayesi yok. Onlar yine eski tas eski hamam. Alın teriyle üretmeye çalışıyorlar. “Devlet bize gölge etmesin başka bir şey istemeyiz” diyenlere şimdi devlet gölge ediyor.
Bir de Anadolu sermayesinin büyük şehirlerde ticaret yapan temsilcileri var. Bunları da iktidar AVM’ler ve yabancı perakende zincirleri aracılığıyla yok etti ve yok etmeye devam ediyor.
Artık mahallelerde bakkaldan kasaba, beyaz eşyacıdan, kitapçıya hepsi yok oldu. Ve yabancı sermayeli market zincirleri sokak aralarına kadar girdi. Ve döviz kazandırıcı üretim ve ticaret yapmayan yabancı sermaye iç ticaretten para kazanıyor bu ülkede.
Fakat bu çok tehlikeli bir ekonomik süreç.
Niye çok tehlikeli?
Çünkü döviz kazandırmayan yabancı sermaye iç ticaretten kazandıklarını kâr transferleriyle döviz olarak götürdüğü için ödemeler dengesini bozuyor. Yani döviz kazandırmıyor ama döviz götürüyor. Tabii bunu düşünen kim?
Anlayacağınız iktidar yol arkadaşlarını teker teker yok ediyor. Ve yine eski müteahhitler ve onların taşeronlarıyla işlerini götürüyor. Anlayacağınız yeni Türkiye, iktidarın, eski işadamlarıyla ve İstanbul sermayesiyle ortaklığı oluyor. Başlangıçta iktidara ortak olan Anadolu sermayesi bu ortalıktan çırak çıkarılıyor. İşte size yeni Türkiye.
