'Ayna ayna, söyle bana...'
Mümtaz’er Türköne 01 Ocak 1970
Cumhurbaşkanı'nın her sabah kalktığında aynaya bakıp sorduğu soru bu olmalı: "Ayna ayna, söyle bana; benden daha güçlüsü var mı?"
Zamanımızın aynası kameralar ve gazete sayfaları. Kitlelerin karşısına çıkan veya küçük bir salonda kameraların eşliğinde seçkin bir gruba hitap eden politikacı, içinden bu soruyu mutlaka geçirir. Hafta içi TÜSİAD toplantısında Erdoğan, Türkiye'nin büyük sermaye patronlarına bu soruyu sordu. Aynadan gelen ürkek ve çekingen karşılığı salondakiler, Cumhurbaşkanı'nı ayakta alkışlayarak vermiş oldular. Erdoğan hırpaladığı, örselediği aynadan aldığı bu cevaptan muhtemelen mutlu olmuştur. Karşısında oturanlara ayar çeken, fırçalayan bir büyük patronu, en iyi patronlar anlar. Emrinizdekilerin sizden çekinmesi lâzım; bu yüzden arada bir bahane bulup karşınıza alacak ve iliğini boşaltacaksınız. Patronun kim olduğunu güzelce hatırlatmış ve işleri yoluna koymuş olacaksınız. Nezaket eşit düzeydekilere göredir; emrinizdekine kaba davranmak gerekir.
Peki bu cevabı, yani TÜSİAD üyelerinin ayaktaki alkışını gücün gerçekten Erdoğan'da olduğu şeklinde yorumlamak doğru mu? Galiba tam tersi doğru. Sermaye sahipleri hem birbirleriyle hem de Erdoğan ile dalga geçiyorlar. Müteşebbis, her şeyin maliyetini hesaplayan adamdır. Bu alkışların hiçbir maliyeti yok. Ekonomik dengelerden endişe duyan sermaye sahiplerinin, sıfır maliyetle durumu geçiştirmeleri, bir güç gösterisine direnerek gereksiz bir politik tartışmanın tarafı olmaktan daha mantıklı değil mi? Büyük sermayenin ne düşündüğünü merak edenlerin TÜSİAD başkanının zehir zemberek sözlerine kulak kesilmesi lâzım. TÜSİAD başkanı "Sayın Cumhurbaşkanım" nezaketiyle, karşısında oturan Erdoğan'ın gözlerinin içine bakarak onun gerçek gücünü borçlu olduğu ve hâmiliğini üstlendiği rant sektörünü, sanayi sektörünün sözcüsü sıfatıyla eleştirebildi mi? Bu kadarıyla yetinmeyenlerin Erdoğan'ın aynaya sorduğu sorunun cevabını asıl dışarıda, başka bir tartışmada aramaları ve bulmaları mümkün.
Gerçek cevap açık veya üstü kapalı Bank Asya tartışması üzerinden zaten verildi. Güç kimin elinde? Kimin dediği oluyor? Erdoğan aylardır emrindeki bütün devlet ve medya gücünü seferber ederek sürdürdüğü Bank Asya'yı batırma operasyonundan sonuç alamadı. En son TÜSİAD toplantısında savaşa doğrudan kendi komutasındaki muhafız alayını sokar gibi en son gücünü sürdü. Karizmasını, bütün kariyerini, ağırlığını, itibarını koyarak son bir teşebbüste bulundu. Demek ki cephanesi tükendi. Nihayetinde "ben 'battı' diyorsam batmıştır" edasındaki şımarık-küçük bir çocuk gibi tepindi. Takipçilerini, sevenlerini, haleflerini ve ona mahkum olanları "ya ben ya Bank Asya" ikilemine soktu. Bir tür güç denemesi, "ayna ayna söyle bana" muhabbetiydi bu. Sonuç: Halefleri -Başbakan ve Ekonomi Bakanı- "kararı sen keyfince veremezsin, hukuk kuralları çerçevesinde BDDK verir" cevabını vermiş oldular ve hâlâ o noktada duruyorlar. Kararı verecek olan BDDK'nın başkanı ise -ki o makamı Erdoğan'a borçlu idi- izin alıp, sırra kadem bastı. BDDK Başkanı koskoca Cumhurbaşkanı'nın "kapatmazsa BDDK sorumlu olur" tehdidine, havlu atıp "kanunsuzluğun bu kadarına alet olamam" karşılığını vermiş oldu.
Erdoğan'ın ayna ile diyaloğu çok fena gidiyor. Çok erken başlamış bir kavga devletin zirvesindeki güç dengesini yeniden oluşturuyor. Kavganın tek taraflı olduğunu, Erdoğan'ın halefleriyle değil, aynada kendisiyle kavga ettiğini unutmayalım. Türkiye, hem ısınan bölge coğrafyasıyla, hem de rant sektörünün iliklerine kadar sömürdüğü ekonomisi ile kırılgan durumda. Bu kırılgan yapının Erdoğan'ın "paralel yapı fantezileri"ni ve Gülen Hareketi'ne karşı aylardır alenen yürüttüğü savaşı taşıması çok zor. IŞİD'e karşı Türkiye'nin uluslararası alanda sefer edebileceği etkili gücü Hizmet Hareketi'nin ellerinde. Erdoğan'ın kin ve nefret dünyasından gelen Bank Asya'yı batırma lüksünü ekonominin taşıması imkânsız. Sorumluluk sahibi olanlar mecburen bu sorumsuzluğu telafi ediyorlar.
"Ayna ayna söyle bana" muhabbetinin artmasını otoritenin aşınması olarak görebilirsiniz. Gücünden emin olan, bu soruyu sormaz ve güç gösterisinde bulunmaz.
