Antiterör doktrinleri
M.Ali Kışlalı 15 Ocak 2008
Ne Cumhuriyet'in ilk kuruluş yıllarındaki Kürt isyanlarında uygulanan bastırma stratejileri, ne de 1984'ten bu yana süren PKK terörü, Türkiye'de bu konuda doğru dürüst mücadele doktrinleri oluşturdu. Ne PKK ile mücadele eden güvenlik güçleri edindikleri deneyimleri toparlayıp bir araya getirdiler ne de ülkenin sayıları neredeyse 100'e varan üniversitesinde konu bilimsel araştırmalarda ele alındı.
Türk Silahlı Kuvvetleri, NATO'ya katıldıktan sonra çeşitli alanlardaki çağdaş talimnameleri daha ziyade ABD'den aldı. Ama onların 'Counterinsurgency' adı verdikleri konuyu fazla önemsemediğini gösterip 'İç Güvenlik' talimnamesine sıkıştırdı. Her askeri konuda olduğu gibi, bunun da üzeri 'Gizli' damgasıyla kapandı. Ülkenin en sorumluluk ve yetki kullanma durumunda olanlar bile olup bitenleri anlamaya çalışmadılar.
ABD için durum farklı. Başta Vietnam olmak üzere, neredeyse, bu sorunla karşılaştıkları her ülkede kendilerinden beklenmeyen başarısızlığa uğramakla birlikte, yenilikler ışığında çareler aradılar. Aramaya da devam ediyorlar.
Irak'ta karşılaştıkları, hiç beklemedikleri olaylardan dersler alıyorlar. Yeni direnişleri bastırma doktrinleri üretmeye gayret ediyorlar.
Bugünlerde, Türkiye'yi de ilgilendirecek bu çalışmalardan ikisi gündemde.
'The U.S. Army/Marine Corps Counterinsurgency Field Manual.' ABD ordusu ve Deniz Piyadesi'nce hazırlandı. Chicago Üniversitesi yayımlarından çıktı. 472 sayfa. Diğer yayın, 'Violent Politics; A History of lnsurgency, Terrorism, and Guerilla War. From the American Revolution to Iraq.' Yazan William R. Polk. Harper Collins yayınları. 304 sayfa.
Irak'ta ABD kuvvetleri 2003'te çok kısa sürede Bağdat'a ulaştıklarında, daha sonra neyle karşılaşacaklarını bilmiyorlardı. Bunu oradaki ABD 5. Kolordu Komutanı General William Wallace, The New York Times'a "Karşılaştığımız düşman harp oyunları çalışmaları yaparken karşılaştığımızdan biraz farklı savaşıyor" diye ifade etmişti.
Vietnam'dan sonra bu tür savaşı unuttuklarından, 1980'lerden sonra doktrinini de yenilememişlerdi. 3. Dünya Savaşı hazırlıklarına odaklanmışlardı. Oysa sonraki dönemde mücadelelerinin ayrılmaz parçası olacak canlı bomba ile ilk karşılaşmaları, çatışmaların başlamasından sadece 10 gün sonra, bir ABD kontrol noktasında olacaktı.
Yeni durum karşısında düzenlenen ilk talimname savaşın başlamasından bir buçuk yıl sonra 2004'te çıkarıldı. Beğenilmedi. Gereksinimlerine yanıt verecek olanın hazırlanması için, şimdi Irak'taki kuvvetlerin komutanı olan General Petraeus bir yıl sonra görevlendirildi. Görevi aldığında ABD Kara Kuvvetleri Birleşik Silahlar Merkezi Komutanı'ydı. Ona en üst düzeyden başka iki general de yardım edince, ortaya 2006 Şubatı'nda tamamlanan çalışma çıktı. Yayın 2006 Aralık ayında hizmete sunuldu. O günden beri çeşitli zeminlerde alabildiğine tartışılıyor. Çünkü içeriği itibarıyla doktrini iki ayrı temele dayandırıyor. Bunlardan biri Mao'nun doktrininden beri değişmiyor. İnsanların kalplerinin ve kafalarının kazanılmasına öncelik veriyor. Diğeri ise sorunun kuvvete dayanarak ortadan kaldırılmasıyla ilgili.
Tabii dünyanın bugün içinde olduğu hava, sorunun siyasi, sosyal ve ekonomik programlara öncelik verilmesini özendirir olduğundan, birinci yaklaşımı, bizdeki gibi, benimseyenlere avantaj sağlıyor.
Başbakan Erdoğan'ın ABD'ye gidip Başkan Bush ile PKK terörü konusunda görüşmesi bir aşama sağladı. Türk ve ABD askerinin üst düzeydeki temasları meyvelerini veriyor. Hem mücadelenin vazgeçilmez kuvvet kullanma yönü uygulanır gibi gözüküyor, hem de doktrinde belirtildiği gibi; paramiliter, siyasi, ekonomik, psikolojik ve toplum hizmetlerinin gerekliliği, ön plana en yetkili ağızlardan çıkarılıyor.
Mücadele üç aşamalı. Terör temizlenmeli, bölge öylece muhafaza edilmeli. Toplumun gereksinimlerine göre düzenlenip yapılandırılmalı.
Bunların başarılmasının kolay olmadığını herkes biliyor. Ama öncelikle yapılması gereken doğrular saptanmalı.
