Çavuşesku'ya yar olmayan, Romanya'yı 'bitiren' 1100 odalı 'şahsaray'
ÖMER SAİD BURGAZLI 01 Ocak 1970
Romanya'yı 25 yıl yönetti. 20 yılda ülkeyi bölgenin ağır sanayi devi yaptı. İdari kurumları bir noktada toplayıp tek elden yönetmek için inşasına giriştiği saray nedeniyle, son beş yılda bütün kazanımlar elden gitti. Sosyalist bloğun çatlamasıyla çıkan yangın, yaptırdığı sarayda bir gün oturamayan Nikolay Çavuşesku'nun canına mal oldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın inşa ettirdiği Ak Saray, bugünlerin hararetli tartışma konusu. Harcanan parasıyla, inşa edildiği ormanlık alanla, içindeki 1000 odayla, hatta son olarak "Bu saray milletindir." açıklamasıyla daha da tartışılacağa benziyor.
AK Saray'a yönelik eleştirilerde dünyada iki kıyas öne çıkıyor: Biri Kuzey Kore'deki, diğeri Romanya'daki yönetim binaları.
ÇAVUŞESKU'NUN "HALK SARAYI"
Romanya'nın düzlük bir araziye kurulu başkenti Bükreş'in nadir tepeciklerinden birinde yer alıyor Çavuşesku Sarayı. Saray inşa ettiren diktatörün adıyla bilinse de, Nikolay Çavuşesku binaya "Halk Sarayı" adını veriyor.
1965'te iktidara gelen Nikolay Çavuşesku, kısa zamanda ülke ekonomisini düzlüğe çıkararak, Romanya'yı ağır sanayide bölgenin lokomotif ülkesi haline getirir. Ülkeyi ekonomik olarak müreffeh seviyeye ulaştıran Çavuşesku, sıradaki hedef olarak kendine, devlet kurumlarını tek elde toplamayı seçer. Bunun için de ilk elden gerekli olan devlet kurumlarını içinde barındıracak bir binadır.
Cihan Haber Ajansı'na konuşan Tarih uzmanı Dr. Ion Cojocaru, Çavuşesku'yu saray inşa etmeye götüren süreci şöyle özetliyor:
"Tarihi kayıtlarda, 2. Carol'un 1935'te bu tepeye güzel bir proje inşa etmeye niyetlendiği ancak gerçekleştirilemediği yer alıyor. 1971 yılında Kuzey Kore ziyaretinde gördüğü yönetim binasından çok etkilenen Çavuşesku'ya, 6 yıl sonra yaşanan şiddetli deprem bu fırsatı sundu. Başkentin yeniden inşası kapsamında bu tepeye gücünün sembolü ve devlet kurumlarını tek elde toplayabileceği bir saray projesi yaptırdı. Açılan yarışmayı Mimar Anca Petrescu'nun projesi kazandı. 1984 yılında başlanan inşaatta, 10 adet baş mimara bağlı 700'ü aşkın mimar ve 25 bin işçi çalıştı. Maliyeti düşürmek için inşaatta asker istihdam edildi."
ROMANYA EKONOMİSİNİ SARSAN SARAYIN MALİYETİ: 3 MİLYAR EURO
Dev binanın inşaatında mermerden ahşaba, avizeden perdeye tamamen yerli malı ürün kullanıldı. Halkın tabiriyle bütün Romanya ekonomisi saraya çalıştı. Saray inşaatının beşinci yılında ise komünist blok dağılmaya, iç isyanlarla rejimler değişmeye başladı. Çıkan yangından Romanya da nasibini aldı. Maliyeti 3 milyar Euro'yu bulan saray inşaatı ülke ekonomisini olumsuz etkiledi. Ayrıca, tepeden tırnağa kullanılan milli ürün nedeniyle üretim gücü de zayıflamıştı.
24 YILLIK İKTİDARI 9 GÜNDE DEVRİLDİ
1989 yılının 16 Aralık günü ülkenin batısındaki Temeşvar'da ilk isyan kıvılcımı ateşlenirken, Romanya lideri Nikolay Çavuşesku, resmi bir ziyaret için İran'a gitti. Roman diktatör, İran dönüşü gelişmeleri dikkate almadı; ta ki 22 Aralık'da şimdiki adı İhtilal Meydanı olan alanda toplanan öfkeli kalabalığa konuşana kadar. Halkın yoğun itiraz ve yuhalaması Çavuşesku'yu panikletti. Helikopteriyle yakındaki bir şehre gitmeye çalışırken yakalandı ve 25 Aralık günü kurşuna dizildi. 24 yıllık Çavuşesku iktidarı, 9 günde devrildi.
DEVASA BİNA 65 BİN METRE KARE VE 1100 ODAYA SAHİP
Dünyanın ikici büyük binası olarak inşa ettirilen saray, görkemiyle dikkat çekiyor. Devasa yapı, 270'e 240 metre tabana sahip olup, 86 metre yüksekliğe ve 92 metre derinliğinde. Bin 100 odası bulunan saray 2 yeraltı otoparkı ile 12 kattan oluşuyor. Ayrıca iki ek yeraltı katı da olan sarayın yer altındaki 4 katının inşaatı hala tam olarak tamamlanamadı.
MISIR'DAKİ PİRAMİTLE EŞİT BÜYÜKLÜKTE
Binanın kapladığı alan 65 bin metrekare bahçesiyle birlikte toplam 530 bin metrekare. Binada bulunan toplam kapalı alan hacim olarak 2,5 milyon metreküp. Bu ölçüleriyle bina, Mısır'daki Keops Piramidi ile aynı hacimde.
İnşaatta kullanılan tüm malzemeler yerli malı. 1 milyon metreküp mermer, 480 şamdan ve bin 409 avize için 3 bin 500 ton kristal, sütun ve şamdanlar için 700 bin ton çelik ve bronz, 900 bin metreküp ahşap, değişik boylarda toplam 200 bin metrekare yün halı harcanmış. Bazı büyük halıları üretmek için makineler bina içine taşınmış.
YAPTIRANA YÂR OLMADI
Çavuşesku binayı, dört ana devlet dairesini içerecek şekilde tasarladı: Cumhurbaşkanlığı, Büyük Millet Meclisi, Hükümet ve Yüksek Mahkeme. Bu kurumlar, binanın dikdörtgen yapısını tanımlıyordu.1989'da Çavuşesku'nun devrilmesi ve kurşuna dizilmesi sonrası proje durdu ve bodrumun en son üç katı ve Romanya'nın resmi saatini gösterecek saat kulesi bitirilemedi.
Çavuşesku'nun "Halk Sarayı" adını verdiği, kamuoyunun Çavuşesku'nun adıyla zikrettiği bina, günümüzde parlamento ve senatoyu içinde barındırıyor. Uluslararası organizasyonların yanı sıra ticari fuarlara da ev sahipliği yapan binanın sadece yüzde 3'ü turistik gezilere açık.
(CİHAN)
