Kuzeyde Büyüyen Tehlike
Sedat Laçiner 01 Ocak 1970
Türkiye, aynı zamanda bir Karadeniz ülkesi… Karadeniz’de ise denge 3 devletin geleceğine bağlı: Rusya, Türkiye ve Ukrayna…
Rusya, diğerleri ile kıyaslanamayacak kadar büyük ve güçlü bir devlet, aynı zamanda saldırgan ve yayılmacı da. Rusya için Karadeniz hayati bir öneme sahip ve bu iç denizde hâkim olmak için savaş vermeye dahi hazır. Bunu Gürcistan örneğinde ve şimdi de Kırım’da görüyoruz.
Türkiye ve diğer devletler için Rusya’yı dengelemenin yolu ittifak kurmaktan ve dış güçler ile yakınlaşmaktan geçiyor. Nitekim Türkiye’yi Rusların (Sovyetler) elinden 1946’da ABD’ye yaklaşması kurtarmıştı (Missouri’nin İstanbul’a gelişi). Sonrasında TürkiyeNATO’ya girdi.
Soğuk Savaş sonrasında Bulgaristan, Romanya, Moldova, Ukrayna ev Gürcistan da Rusya’dan korunmak için NATO’ya girmek istedi, ancak sadece Romanya ve Bulgaristan bunu başarabildi. Başaramayanlar ise Rus tehlikesinden kurtulamadı, hatta Rus saldırısına uğradı…
Gürcistan, NATO’ya girmeye kalkınca Rus orduları bu ülkeye girdi ve ülkenin parçalanmasını hızlandırdı. Ukrayna, Avrupa Birliği ile biraz fazla yakınlaştığında ise ülkede Rus destekli iç savaş başladı. Bu savaş bugün de sürüyor.
Rusya ilk olarak Ukrayna’ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Kırım’ı bir oldu-bitti ile kendisine bağladı. Osmanlı yadigârı bu topraklar aynı zamanda kayda değer bir Türk azınlığı da barındırıyor. Ruslar, Kırım Türklerine ne yazık ki hiç de iyi davranmıyor, Ukrayna döneminden farklı olarak kimliklerini baskı altında tutuyor…
***
Rusya’nın Ukrayna’yı parçalama operasyonu ülkenin doğusunda çok daha şiddetli çatışmalara sahne oluyor. Binlerce Rus askeri ağır Rus silahlarıyla birlikte asilerin yanında çarpışıyor. Rusya’nın gönderdiği uçak savar sistemleri nedeniyle Doğu Ukrayna hava sahası uçuşa yasak bölge gibi.
Rusya yanlısı ayrılıkçı güçler Donetsk Havaalanı’nı ve çevresini ellerinde tutuyorlar. Demiryolları açısından stratejik Debatseve de ellerine geçmek üzere… Ayaklanma bölgesinden gönderilen roketler Ukrayna Ordusu’na büyük kayıplar verdiriyor. Ukrayna çok sayıda ağır silahını ve hava aracını bu şekilde kaybetti.
Kısacası, 21. yüzyılda Rusya Uluslararası hukuku hiçe sayarak bir devleti daha parçalara ayrılıyor. Önce Kırım gitti, şimdi sıra Ukrayna’nın doğusunda… Bu durum Rusya’nın komşusu olan eski Sovyet uydularını büyük bir koruya sevkediyor. Nispeten küçük Baltık ülkeleri, Polonya, Moldova, Romanya, hatta Orta Avrupa ülkeleri bu saldırganlığın durması gerektiğini düşünüyorlar. Ancak ABD, Ukrayna’da Rusya ile sıcak bir savaşı göze alamıyor. Bunun yerine ekonomik araçlar ile Rusya’yı dize getirmeye çalışıyor.
***
Obama ve ekibine göre Ruslar savaşın maliyetini kaldıramaz hale gelirlerse bu işten vaz geçerler. Petrol fiyatlarındaki düşüş, Rus para birimi rublenin hızla devalüe olması ve Rusya’ya dönük müeyyideler bu planın bir parçası. Ancak Rusya Devlet Başkanı Putin, bu tür ‘saldırılar’ın kendilerini durduramayacağını, 2 yıl sürecek bir ekonomik krizi göze aldıklarını açıkladı. Nitekim krizin en şiddetli anında olmasına rağmen Rusya Ukrayna’daki saldırılarını azaltmak bir yana arttırmış durumda. ABD ise tehditler savurmaya, Rusya’yı uyarmaya devam ediyor…
Uzmanların ortak görüşü ise Ukrayna’ya ağır silahlar ve diğer askeri yardımlar gelmeden Rusya’nın durdurulamayacağı yönünde. ABD, 2008 yılında Rus Ordusu Gürcistan’a girdiğinde Gürcüleri yalnız bırakmıştı. Eğer aynısını Ukrayna’da da tekrar edilir ise Rusya, Ukrayna’yı istediği biçimde şekillendirecek, ancak burada da durmayacaktır. Belki sırada Beyaz Rusya, belki de Romanya olacaktır. Kim bilir?
En son haberlere göre AB ve ABD bir yandan ekonomik ve siyasi müeyyideleri arttırmanın telaşında, diğer taraftan Ukrayna’ya askeri yardımları arttırmanın planlarını yapıyor.
***
Bu işin Türkiye’ye bakan kısmı ise daha karmaşık… Batı ile ilişkileri ideal bir düzeyde olmayan Türkiye, enerji ve diğer nedenlerden dolayı bir yandan Rusya’ya yaklaşıyor, diğer taraftan Rus yayılmacılığı Türkiye’yi de tehdit ediyor… Rusların Kırım’ı ‘yutması’ Türkiye’yi hiç memnun etmiyor, ancak buna karşı çıkmak da kolay gelmiyor. Batı’nın Rusya’yı izole etme çabası Türkiye’de ihracatçıları umutlandırırken, Rus ekonomisindeki sarsıntılar Türkiye’nin fırsat beklentilerini boşa çıkarıyor. Daha da önemlisi, güneyinde pek çok savaş ve çatışma yaşanan Türkiye’nin kuzeyinde büyüyen savaş, ülkemizde daha büyük risklerle karşı karşıya bırakıyor.
