Ali Fuat Başgil - (17.4.1967)
01 Ocak 1970
Hukukçu, akademisyen
1893 yılında doğdu. İlkokulu Çarşamba'da, ortaokulu İstanbul'da bitirdi. Birinci Dünya Savaşı'nın başlaması sebebiyle lise tahsilini yarıda bırakarak, yedek subay teğmen rütbesiyle askerlik görevine başladı. 4 yıl Kafkas Cephesi'nde savaştı. 1918'de Fransaya giderek lise tahsilini tamamladı. 1921 yılında Paris'te Hukuk Fakültesi'nde üniversite tahsiline başladı. 'Boğazlar Meselesi' konulu teziyle doktor unvanını aldı. Ayrıca Paris Siyasi Bilimler Yüksek Okulu ile Sorbon Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin Felsefe Bölümü'nden diploma aldı. Lahey Devletler Hukuku Akademisi'nin kurslarına katıldı. Burayı bitirip sertifikasını aldıktan sonra 1920'de Türkiye'ye döndü. Millî Eğitim Bakanlığı Yüksek Öğretim Kurumu'na Genel Müdür Yardımcısı olarak tayin edildi. 1930 yılında Ankara Hukuk Fakültesi'nde açılan imtihanı kazanarak doçent oldu. Bir yıl sonra profesörlüğe yükseldi. İstanbul Üniversitesi'nin kurulması üzerine Anayasa Hukuku derslerini okutmak üzere bu üniversiteye geldi. Bu görevi sırasında Mülkiye Mektebi'nde hocalık, İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi'nde müdürlük yaptı. 1937'de Hatay Cumhuriyeti'nin Anayasası'nı hazırladı. 1939 yılında Ordinaryüs Profesör oldu. Türkiye'de ilk defa İş Hukuku derslerini ihdas etti, müfredat programını hazırladı ve hocalığını yaptı. 1938 - 1942 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı idi. 1947 yılında Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti'ni kurdu. 1952'de Pakistan'da, 1959'da Ürdün'de toplanan İslâm Kongreleri'nde ve 1959'da Almanya'da toplanan Hukuk Kongresi'nde Türkiye'yi temsil etti.
27 Mayıs 1960 İhtilâli'nden sonra, Milli Birlik Komitesi tarafından, 147 öğretim üyesi içerisinde üniversiteden uzaklaştırıldı. Daha sonra 147'lerin özel bir kanunla üniversiteye dönmelerine imkân sağlanmasına rağmen Başgil, konuyu bir haysiyet meselesi olarak kabul ettiğinden dönüş hakkını kullanmadı. 10 Nisan 1961'de emekliliğini istedi ve politikaya girdi.
15 Ekim 1961 tarihinde Adalet Partisi Samsun listesinden bağımsız aday olarak Cumhuriyet Senatosu üyesi seçildi. Türkiye Büyük millet Meclisi'nin açılmasından sonra Cumhurbaşkanlığı'na adaylığını koydu. Bazı baskılardan dolayı adaylıktan çekildi. Bunun ardından Cumhuriyet Senatosu üyeliğinden istifası istendi. Yurt dışına giderek Cenevre Üniversitesi'nde Türk Tarihi ve Türk Dili Kürsüleri'nde başkan olarak görev yaptı.
1965 yılında, yaş haddinden emekliye ayrılarak Türkiye'ye geldi. 17 Nisan 1967 tarihinde vefat etti. Kabri, İstanbul'da Karacaahmet Mezarlığı'ndadır.
ESERLERİ:
La Vie Juridique des Pepul es (Belçika 1939),
Klasik Ferdî Hak ve Hürriyetler Nazariyesi ve Muasır Devletçilik
Sistemi (1938).
Esas Teşkilat Hukuku Dersleri (3. cilt, 1940),
Türkiye İş Hukuku (1940),
Vatandaşın Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne Müracaat Hakkı (1944),
Hukukun Ana Müessese ve Meseleleri (1947),
Cihan Sulhu ve İnsan Hakları (1948),
Türkçe Meselesi (1948),
Vatandaş Hürriyeti ve Bunun Teminatı (1948),
Demokrasi ve Hürriyet (1949),
Vatandaş Hak ve Hürriyetlerinin Korunması ve Anayasamızın Eksiklikleri (2. cilt, 1960),
27 Mayıs İhtilâli ve Sebepleri (1963).
ESER-AYRINTI
Ali Fuat Başgil'in Hatıraları
Ali Fuat Başgil
Boğaziçi Yayınları / Hatıra Serisi
Ordinaryüs Profesör Dr. Ali Fuat Başgil, son devirde yetişmiş büyük bir hukuk alimidir. Doktorasını Fransa'da yapmıştır. Ankara'da Mülkiye mektebinde ve diğer çeşitli okullarda hocalık yaptıktan sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde "İş Hukuku" ve "Türk Anayasası" okutmuştur.
Amma, onun asıl mühim tarafı sadece hukuk alimliği değildir. Bu vasfıyla beraber, milletine mal olmuş bulunmasıdır.
