İlk defa cari fazla neye mal oldu?
Esfender KORKMAZ 01 Ocak 1970
2019 yılı ödemeler dengesinde 18.7 milyar dolarlık dış ticaret açığı oluştu. Önceki yıllar bu açık daha yüksekti. 2019 yılı öncesinde, son yıllarda en yüksek açık 2013 yılında 80,6 milyar dolar, en düşük açık ise 2016 yılında 39,6 milyar dolar olmuştu.Türkiye de en doğru dış ticaret verilerini Merkez Bankası veriyor. Söz gelimi dış ticaret açığını TÜİK ''Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre, Dış Ticaret açığı 31 milyar 174 milyon dolar oldu'' diye açıklamıştı.2019 cari fazlası da 1.7 milyar dolar oldu.İlk defa cari fazla oluşmasına;
Üç çeyrek GSYH de gerilemeye paralel olarak ithalatta gerileme,(2019 sonuna doğru yeniden büyüme başladı ve aralık ayında cari açık arttı) ve turizm gelirlerindeki artış etkili oldu. İthalattaki gerileme aynı zamanda özel sektörün ithalat finansmanı için dış borçlanma ihtiyacını azalttı. 2019 yılında özel sektör 3,3 milyar dolar net dış borç geri ödedi.Gayrimenkul dışında, 0,7 milyar dolarlık yabancı yatırım sermayesi geldi. Bu sermaye girişi Türkiye de mevcut yabancı yatırımlarının sermaye artırmadığını ve faaliyetlerini yavaşlattığını gösteriyor. Aynı zamanda sıfırdan yeni yatırım yapılmadığını gösteriyor.(Aşağıdaki tablo )2019 yılında yabancıların gayrimenkul alımları arttı ve 4.8 milyar dolara yükseldi. Çünkü 2018 yılında Türkiye de en az 250.000 Amerikan Doları tutarında tas¸ınmazı tapu kayıtlarına u¨c¸ yıl satılmaması s¸erhi konulmak s¸artıyla satın aldıgˆı C¸evre ve S¸ehircilik Bakanlıgˆınca tespit edilen yabancı uyruklu gerc¸ek kişiler ic¸in istisnai olarak Tu¨rk vatandaşlıgˆının kazanılabilmesi mu¨mku¨n kılındı. Yani üç yıl sonra satabilir, ancak Türk vatandaşlığı devam eder. Bu kadar ucuza vatandaşlık, kriz riski olan ülkeler ancak veriyor. Türkiye de ekonomi kırılgan ve fakat siyasi bir sorun yaşanmazsa kriz riski düşüktür.
Önceleri Türkiye'den batılı ülkeler gayrimenkul alırdı. Türkiye de Akdeniz de, özellikle Fethiye dolayında çok sayıda İngiliz vardı. Sıkıyönetimle birlikte hepsi gayrimenkullerini satıp çıktı. Oysaki Avrupalıların Türkiye de gayrimenkul alması Türkiye için bedava Lobi demektir. Kaldı ki yabancıya vatandaşlık verilmesinin hiçbir etkisi olmadı. Zira 2018 öncesinde; 2017 yılında yabancıya satılan gayrimenkul toplamı 4.6 milyar dolar iken vatandaşlık hakkı verilmesine rağmen 2019 yılında 4.8 milyar dolar oldu. Yabancının gayrimenkul blançosu özeti; Avrupalı satıp çıktı yerine Araplar geldi.
