Dünyada kutuplaşma
Esfender KORKMAZ 01 Ocak 1970
Bertelsmann AG 1835 yılında , Almanya'da kurulmuş uluslararası bir medya şirketidir. Bertelsmann Vakfı ‘da 1977 yılında kuruldu . Bu vakıf 2004 yılından bu yana iki yılda bir yayınladığı "Dönüşüm Endeksi" (BTI) araştırması sonuçlarına göre ; dünya genelinde demokrasiler zayıflamaktadır. BTI Dünyada , 300 ülke ve bölge uzmanının işbirliği ile yapılan bir endekstir. Endeks Dünyadaki demokrasi ve piyasa ekonomisine yönelik dönüşüm süreçlerini analiz etmektedir.
Nisan 2020 ayı sonunda yayınlanan endekse göre ; gelişmekte olan ülkelerde piyasa ekonomisi ve yönetim kalitesi 14 yıl içinde en düşük seviyeye geriledi. İndeks İncelenen 137 ülkenin çoğunda demokratik gerileme , yaygın yolsuzluk ve derinleşen kutuplaşmanın birbirine bağlı olduğunu ve birbirini karşılıklı olarak güçlendirdiğini gösteriyor.
İndekse Göre ‘’Birçok gelişmekte olan ülkede liderler koltuğunu pekiştirmek ve ceplerini doldurmak için konumlarını ve ayrıcalıklarını kullanıyorlarlar. Hukukun üstünlüğü ve siyasi katılım fırsatları kısıtlanan söz konusu ülkelerde çok sayıda insanının siyasi süreçten dışlandığı , haksız rekabete ve eşitsizliğe maruz kaldığı görülüyor. Etnik, dini veya bölgesel bölünmeler genellikle derinleştirilerek siyasi araç haline getiriliyor , bu eğilim son on yılda dünya çapında daha fazla toplumsal kutuplaşmaya yol açmış bulunuyor.’’
137 ülke siyasi durum ,
• Konsolidasyonda Demokrasi ,
• Kusurlu Demokrasi ,
• Çok kusurlu demokrasi ,
• Ilımlı otokrasi ve
• Katı otokrasi olarak ,
beş guruba ayrılmış. Türkiye, Rusya , dördüncü gurupta , ‘’ılımlı Otokrasi ‘’ gurubunda yer alıyor. Türkiye de , demokrasi , Ekonomi ve hükümet yönetiminin iniş trendinde olduğu ifade ediliyor.
Freedom House (Dünya Özgürlükler Evi) her sene bütün ülkelerde anketler yapıyor ve "İnsan Hakları ve Demokratik Özgürlükler Endeksi" yayınlıyor. Ülkeleri, yaptığı anket sonucuna göre, insan hakları ve demokratik özgürlükler açısından, "özgür, yarı özgür ve özgür olmayan ülkeler" statüsünde tasnif ediyor.
Freedom House 2020 raporunun başlığı "Demokrasi İnişte" şeklindedir.
Endekse göre dünyada özgürlük, 2005 yılına kadar arttı, ancak 2005 yılından 2018 yılına kadar 13 yıl boyunca endişe verici şekilde geriledi. Bu 13 yılda, siyasi haklar ve sivil özgürlükler alanında 50 ülke iyileşme sağlarken, 68 ülke düşüş yaşadı.
Siyasi haklar ve sivil özgürlüklere bakarsak, 2019 Yılında toplam 7,6 milyar olan dünya nüfusunun yüzde 39’u özgür, yüzde 30’u kısmen özgür ve yüzde 37’si özgür olmayan nüfustur.
Freedom House endeksine giren ülkelerin özgürlük statüsünde değişme ;
• Dünyada endekse giren ülkeler içinde, özgür ülkelerin oranı 1988 yılında yüzde 35.8 iken 2008 yılında bu oran yüzde 46.1'e yükseldi. Sonra 2018 yılında tekrar 44,1'e geriledi.
• Özgür olmayan ülkeler oranı ise, 1988 yılında yüzde 37,6 iken 2008 yılında yüzde 21.8'e geriledi, sonra 2018 yılında tekrar yüzde 25.6’ya yükseldi.
Türkiye Fredoom Endeksinde 2017 ye kadar , Demokratik özgürlükler ve siyasi haklar ve Demokratik özgürlükler alanında kısmen özgür ülke statüsünde iken 2017 ‘de özgür olamayan ülkeler statüsüne girdi.
Dünyada Trump ve Putin gibi , popülist ve despot liderlerin artması , hem demokraside düşmeye hem de kutuplaşmaya neden oldu. ABD , Rusya ve ABD -Çin siyasi ilişkileri geriliyor. Trump, Çin'in salgındaki rolüne ilişkin, ''Eğer hataysa hatadır ama kasten sorumlular ise sonuçlarıyla yüzleşmeleri gerek.'' diyor.
Dünyada demokrasinin düşmesinin temel nedeni Küreselleşme’dir. Küreselleşme diktaya hizmet etti. Dünyada zengin– fakir ülke farkı açıldı. Cari fazla veren ülkeler daha zengin, cari açık veren ülkeler ise daha fakir oldu. Aynı zamanda küreselleşme ile spekülatif sermaye, siyasi iktidarları etkisi altına aldı. Spekülatif sektörler oluştu. İktidar zenginleri ve spekülatif zenginler türedi ve gelir dağılımı bozuldu.
Yoksullaşan ve geçim derdine düşen insanlar siyasi istismara ve vaatlere daha kolay inandı. Bu süreçte demokrasi ikinci planda kaldı, siyasi istismarlar, popülizm öne çıktı. Demokrasi kültürü aşındı.
