İran'ın askeri nükleer programının babası Muhsin Fahrizade kimdir?
Adem Yılmaz 01 Ocak 1970
Kimliği belirsiz saldırganlar, 27 Kasım'da, başkent Tahran'ın doğusunda yer alan Demavend İlçesi'ndeki Abserd Kasabası'nda, İran'ın en büyük nükleer bilimcisi Muhsin Fahrizade'yi hedef aldı.
İran Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı Tasnim Haber Ajansı'nın verdiği bilgilere göre, suikastın gerçekleştiği caddede ilk önce kereste yüklü bir Nissan marka kamyonet bombayla infilak ettirildi, yaklaşık 500 metrelik bir alan patlayan araç ve kereste parçalarıyla dolduğu için trafiğin durmasıyla birlikte Fahrizade'nin içinde bulunduğu araç silahla tarandı.
Bir Amerikalı yetkili de dâhil olmak üzere üç isimsiz istihbarat yetkilisinin The New York Times'a verdiği bilgiye göre, İsrailli yetkililer yorum yapmayı reddetse de Fahrizade saldırısının arkasındaki ülke İsrail.
Suikast haberi kısa sürede dünya gündemine oturan Fahrizade kimdir?
Netenyahu: "Muhsin Fahrizade, bu ismi unutmayın"
İsrail Başbakanı Binyamin Netenyahu 2018 yılında yapmış olduğu basın toplantısında İran'ın nükleer çalışmalarına dair gizli bilgileri ve arşivleri belgelerini ele geçirdiklerini açıklamıştı.
Netanyahu, bu haberi duyururken bir kişinin isminden bahsetti:
Muhsin Fahrizadeh, bu ismi unutmayın.
Yine aynı yıl Eski İsrail Başbakanı Ehud Olmert, bir televizyon röportajında şu ifadeleri kullanmıştı:
Muhsin Fahrizade'yi kendisinden daha iyi tanıyoruz. Avcumuzun içinde ve savunmasız.
İsmi 2018 yılında İsrailli siyasetçiler tarafından sıkça gündeme getirilen Fahrizade, 1957 yılında İran'ın Kum kentinde dünyaya geldi.
8 yıl süren İran-Irak Savaşı'nda Devrim Muhafızları Ordusu'nda görev aldı.
İran'ın nükleer programının gizemli adamı
Batı medyası onu "ilk nükleer bombanın babası" olarak anılan fizikçi Robert Oppenheimer'e benzetiyordu.
2010 yılında Alman Der Spiegel dergisi, İran'ın gizli nükleer silah programını destekleyen gizli belgelere atıfta bulunarak, Muhsin Fahrizade'nin İran'daki nükleer alanında en önemli iki isimden biri olduğunu söylemişti.
Wall Street Journal, 2012'de, Muhsin Fahrizade'yi İran'ın nükleer programının gizemli adamı olarak yazdı.
Foreign Policy dergisi, 2013'te onu dünyadaki en güçlü 500 kişi listesine dâhil etti.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı'nın görüşme talebi reddedildi
2015'te nükleer anlaşma imzalandıktan kısa bir süre sonra, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Yukio Amano, İran'ı ziyaret etti.
İran'da karşılaştığı ilk engel Muhsin Fahrizade ile görüşme talebinin Tahran hükümeti tarafından ısrarla reddedilmesiydi.
İranlı kaynaklar kritik görevi sebebiyle medyada Fahrizade'ye karartma uygulandığını duyurdu.
İsrail'in önde gelen gazetelerinden Yediot Ahronot'un istihbarat muhabiri Ronen Bergman'ın Mossad suikastlarının tarihi üzerine kaleme aldığı 2018 tarihli kitabında, Fahrizade ile ilgili şu ifadeler yer almakta:
İranlılar bilim adamlarının öldürüldüğünü fark etti ve onları korumaya başladı. Özellikle projenin beyni olan Muhsin Fahrizade'yi.
Füze programına yöne veren Devrim Muhafızları Ordusu üyesi
Fahrizade, İran'ın nükleer programına katılmadan önce, savunma sanayisinde füze programına yön veren Devrim Muhafızları güçlerinden biriydi.
Devrim Muhafızlarına yakın bazı kaynaklara göre, kendisi aynı zamanda Kuzey Kore ve Libya ile işbirliği içinde İran'da bir füze programı başlatan Devrim Muhafızları Ordusu ekibinde yer alıyordu, birçok kez bu misyonla Kuzey Kore'ye ziyaret gerçekleştirdi.
"İran'ın Abdulkadir Han'ı"
1989 yılında İran'da nükleer bomba geliştirmek için kurulan gizli program "Amad" projesini yöneten Fahrizade, 24 Mart 2007'de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından yaptırım listesine alınan İranlı yetkililerden biriydi.
Pakistanlı nükleer fizikçiye benzetildiği için "İran'ın Abdülkadir Han'ı" olarak anılıyordu.
Suikast haberinin duyulmasının ardından savunma ve güvenlik alanındaki İranlı gazeteciler, Fahrizade'yi "Savunma sanayisinin Süleymani'siydi" şeklinde niteledi.
Suikast sonrası İranlı yetkililerin tepkileri
Suikasttan bir gün sonra sosyal medya hesabından açıklamada bulunan İran lideri Ayetullah Hamaney, saldırı emrini verenlerin cezalandırılması ve Fahrizade'nin bilimsel çalışmalarının devam ettirilmesi gerektiğini belirtti.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, İran ulusunun İsrail'in tuzağına düşmeyecek kadar akıllı olduğunu ve Fahrizade suikastına uygun bir zamanda yanıt verileceğini duyurdu.
İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Bâkıri ve Devrim Muhafızları Ordusu Komutanı Hüseyin Selami ise "sert bir intikam" alacakları mesajlarını verdi.
