Sait Halim Paşa
18.01.1863 – 06.12.1921 01 Ocak 1970
Sait Halim Paşa, 18 Ocak 1863'de Kahire, Mısır’da Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın torunu, Prens Abdülhalim Paşa’nın büyük oğlu olarak dünyaya geldi. İlk ve orta öğrenimini Kahire’de özel öğretmenler tarafından almış Arapça, Farsça, İngilizce ve Fransızca öğrenmiştir. Yükseköğrenimi için İsviçre’ye gitmiş, Lozan Üniversitesi’nde beş yıl siyasal bilgiler okumuştur. Eğitimini tamamladıktan sonra İstanbul’a gelmiş, Osmanlı Devleti’nde göreve başlamıştır.
1888'de Mîr-i Mîran rütbesi ile ve Mecîdî nişanı ile Şûra-yı Devlet (Danıştay) âzâsı olmuştur. Kendisine, yılında I. rütbe Osmânî ve 1899 yılında murassa Mecîdî nişanı, 1900 yılında da Rumeli Beylerbeyi pâyesi verilmiştir.
Sait Halim Paşa, Sultan Abdülhamit II zamanında Mısır ve Avrupa’ya giderek Jön Türk hareketinde rol almıştır. 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilan edilmesiyle İstanbul'a geri dönmüştür. Aynı sene 1908 yılında bulunduğu Şûrâ-yı Devlet âzâlığından kadro dışı bırakılmış, fakat aynı dönemde Belediye genel seçimlerinde Yeniköy belediye dairesi reisliğine tayin olunmuştur. Daha sonra ise Cemiyet-i Umumiye-i Belediye ikinci reisliği, 1908 yılında da Âyân Meclisi âzâlığı yapmıştır. 23 Ocak 1912 - 2 Temmuz 1912 yıllarında Şura-yı Devlet reisliği de kendisine verilmiştir.
1912 yılında Şura-yı Devlet reisliğinden çekilen Sait Halim Paşa, bu sırada İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin genel sekreterliğine seçildi. Daha sonra Mahmud Şevket Paşa'nın sadrazamlığı sırasında 1913 yılında tekrar Şura-yı Devlet reisliğine getirildiyse de üç gün sonra Hariciye Nezareti'ne (Dışişleri Bakanlığı'na) atanmıştır. 11 Haziran 1913 tarihinde Mahmud Şevket Paşa'nın şehit edilmesinin ardından 12 Haziran 1913 tarihinde Sadrazamlığa (Başbakanlığa) getirilmiştir.
Sait Halim Paşa, Padişah Mehmet Reşad zamanında fiili gücün İttihat ve Terakkive özellikle de Talat Paşa - Enver Paşa - Cemal Paşa üçlüsü elinde olduğu bir dönemde 12 Haziran 1913 ila 3 Şubat 1917 tarihleri arasında yaklaşık üç yıl kadar sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
Sait Halim Paşa, 1913 yılının Eylül ayında Bulgarlarla Edirne'nin Osmanlı Devleti'nde kalması ve Meriç nehri hudut olmak üzere sulh imzalanması hizmeti sebebi ile Padişah Mehmet Reşat tarafından İmtiyaz Nişanı ile onurlandırılmıştır.
1914 yılında Osmanlı Devleti tarafsızlığının ihlal edilmesi nedeni ile 1. Dünya Savaşı'na katıldı. Bu süreçte Almanya sefiri Baron Wangenheim ile Yeniköy'de Sait Halim Paşa Yalısı'nda ittifak anlaşması imza edilmiştir. Sait Halim Paşa, 1915 yılında Hariciye Nazırlığı'ndan, 1917'de Sadrazamlıktan çekildi ve yerine Talat Paşa geçmiştir.
Sait Halim Paşa, 1919 Mart ayında harp ilanı sırasındaki bazı kabine azaları ile birlikte tutuklanmış ve Malta’ya sürülmüştür. Hükümetin Malta sürgünlerine af çabası sonuç verdi ve serbest bırakıldı. Ancak anlaşma gereği İstanbul’a dönmesi yasaklanmıştı. Sonrasında tahliye olunduktan sonra Roma'ya gitmiştir.
Sait Halim Paşa, 6 Aralık 1921'de Roma, İtalya’da araba ile evinin kapısına geldiği sırada Ermeni komitacının silahlı saldırısına uğradığı bir suikast neticesinde 58 yaşında hayatını kaybetti. Naaşı İstanbul'a getirilmiş ve 30 Aralık 1921 günü Yeniköy'deki yalısından alınarak büyük bir törenle II. Mahmut Türbesi'nin bahçesine defnedilmiştir.
Sait Halim Paşa, 1. Dünya Savaşı sırasında Tevfik Fikret'in ardından Galatasaray Spor Kulübü'nün hâmi başkanlığını üstlenmiş, savaş şartlarında kulübün zarar görmemesini sağlamıştır.
Sait Halim Paşa’nın Prenses Emine Hanım ile evliliğinden iki oğlu vardır. Büyük oğlu Prens Halim Sait Bey, küçüğü Prens Ömer Sait Bey’dir. Anneleri Prenses Emine Hanım Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın oğullarından eski Hicaz Valisi Mehmet Dursun Paşa’nın kızıdır.
