Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı (1920)
01 Ocak 1970
Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı 1920'de son toplantısını yapmış, üyelerinin bazıları İstanbul'daki İtilaf Devletleri tarafından tutuklanmış, önemli bir kısmı ise Ankara'ya 1920 tarihli kararıyla gerçekleşmiştir.
Aralık 1919 seçimlerine Rumların ve Ermenilerin çoğunluğu çıkacak sonucu gayrimeşru ilan ettirmek amacıyla girmemişlerdi. Bu arada, Anadolu'da Mustafa Kemal Paşa Aralık 1919’da Ankara’ya gelmesinden kısa bir süre sonra Meclisin çalışmalarıyla ilgili son hazırlıklarını bitirmişti. Alınan karar göre; Meclisi Mebusan'daki tüm çalışmaları yürütecek bir Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti oluşturulacak, Meclis başkanlığına Mustafa Kemal seçilecek, Sivas Kongresi kararları onaylanacak ve Misak-ı Millî için Mecliste yemin edilecekti. İstanbul’a giden milletvekillerine bunlarla ilgili gerekli emirler iletildi.
Ancak, 12 Ocak 1920’de İstanbul’da toplanan son Osmanlı Meclisi Mebusanı'nda Mustafa Kemal Meclis Başkanlığına seçilmedi. Hatta Müdafaa-i Hukuk grubu yerine de Felah-ı Vatan adlı bir grup ortaya çıktı. Milli Mücadele için tehlike yaratacak bu duruma sinirlenen Mustafa Kemal, Ankara toplantısında söz verip yerine getirmeyen milletvekilleri için; "Sözlerinde durmayan bu efendiler imansızdırlar. Korkaktırlar, cahildirler." dedi. Ancak, bu olumsuzluk içinde beklenmese de bir olumlu gelişme yaşandı. Sivas Kongresi kararlarının görüşülmesi sırasında Mustafa Kemal’e inançla bağlı genç milletvekillerinin baskısıyla Kongre kararları onaylandı. 17 Şubat 1920’de oybirliği ile altı maddelik Misak-ı Millî’yi, "Hatt-ı Mütareke dahil ve haricinde"ki Türklerle meskun toprakları bölünmez bir bütün olarak kabul etmiş, Arap topraklarından, bağımsız bir Türkiye için feragat edeceğini dünyaya ilan ederek Misak-ı Millî de kabul edildi. Ulusal hedefe bir adım daha yaklaşılmış oldu.
İtilaf Devletleri bu gelişme karşısında tedirgin oldular ve Sevr Anlaşmasını Osmanlı hükümetine kabul ettirmek amacıyla 16 Mart 1920’de İstanbul’u resmen işgal ettiler. Meclis buna rağmen 18 Mart’ta son bir kez daha toplandı. Bu son oturumda da çalışmalara ara verildi. İtilaf Devletleri tarafından meclis basılınca, padişah tarafından 11 Nisan’da dağıtıldı.
Osmanlı Meclis-i Mebusan'ı aşağıdaki üyelerden oluşmaktaydı.
Mebus Seçim bölgesi Siyasi mensubiyeti ve notlar
Ali Çetinkaya
Karahisar-ı Sahib (Afyonkarahisar)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ömer Lütfi Argeşo
Karahisar-ı Sahib (Afyonkarahisar)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Mustafa Hulusi Çalgüner
Karahisar-ı Sahib (Afyonkarahisar)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Bekir Sami Kunduh
Amasya
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ömer Lütfi Yasin
Amasya
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Çayırlıoğlu Hilmi Bey
Ankara
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Taşpınarlı Hacı Atıf
Ankara
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ömer Mümtaz Tambi
Ankara
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ahmet Rüstem (Alfred Bilinsky)
Ankara
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hamdullah Suphi Tanrıöver
Antalya
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ali Cenani
Antep
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Cami Baykurt
Aydın
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Mehmet Emin Erkut
Aydın
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hacim Muhittin Çarıklı
Karesi (Balıkesir)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Atı Bayazıt
Bayazıt (Doğubeyazıt, Ağrı)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Sofrasur Asizade Resul Bey
Bitlis
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Sadullah Eren
Bitlis
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Tunalı Hilmi Bey
Bolu
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Prof. Ahmet Selahattin Taner
Bolu
Haldun Taner'in babasıdır
Cevat Abbas Gürer
Bolu
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hasan Fehmi Kolay
Bursa
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Osman Nuri Özpay
Bursa
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
İlyas Bey Bursa
Bursa
Emin Gevelioğlu
Canik
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Behçet Kutlu
Kangırı (Çankırı)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hacı Tevfik Durlanık
Kangırı (Çankırı)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
İsmet Eker
Çorum
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hakkı Behiç Bayiç
Denizli
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Mutasarrıf Faik Bey
Denizli
Zülfü Tigrel
Diyarbekir (Diyarbakır)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Feyzi Pirinççioğlu
Diyarbekir (Diyarbakır)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Faik Kaltakkıran
Edirne
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Mehmet Şeref Aykut
Edirne
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Muhittin Çöteli
Mamuret-ül Aziz (Elazığ)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Mustafa Şükrü Çağlayan
Mamuret-ül Aziz (Elazığ)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hüzeyin Avni Bey
Mamuret-ül Aziz (Elazığ)
Kadri Bey Ergani
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Rüştü Bulduk
Ergani
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Halil Bey Erzincan
Celalettin Arif Bey
Erzurum
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hüseyin Avni Ulaş
Erzurum
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Süleyman Necati Güneri
Erzurum
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Zihni Orhon
Erzurum
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Abdullah Azmi Torun
Eskişehir
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hacı Veli Bayraktar
Eskişehir
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Eskişehir
Celal Nuri İleri
Gelibolu
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Şakir Kesebir
Gelibolu
Mehmet Celal
Genç
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Zeki Bey Gümüşhane
Mazhar Müfit Kansu
Hakkari
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Münip Boya
Hakkari
Cemal Mersinli Paşa
Isparta
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Seyfullah Efendi
Isparta
Ali Rıza Ataışık
İçel (Silifke)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Dr. Adnan Adıvar
İstanbul
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ahmet Muhtar Mollaoğlu
İstanbul
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ahmet Ferit Tek
İstanbul
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Köstenceli Numan Usta
İstanbul
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Kami Bey İstanbul
Refet Bele
İzmir
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hasan Tahsin Uzer
İzmir
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Yunus Nadi Abalıoğlu
İzmir
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Şükrü Saracoğlu
İzmir
seçildi, fakat Meclis'e katılmadı
Ali Bey İzmir
Hüseyin Sırrı Bellioğlu
İzmit
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Yusuf Kemal Tengirşenk
Kastamonu
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Mehmet Besim Fazlıoğlu
Kastamonu
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Dr. Suat Soyer
Kastamonu
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ahmet Hilmi Kalaç
Kayseri
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ahmet Rifat Çalık
Kayseri
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Rıza Silsüpür
Kırşehir
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ali Rıza Baba
Kırşehir
Hacı Bekir Sümer
Konya
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Kazım Hüsnü
Konya
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Mehmet Vehbi Çelik
Konya
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Musa Kazım Göksu
Konya
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ömer Vehbi Büyükyalvaç
Konya
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Haydar Bey Kütahya
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hocazade Ragıp Soysal
Kütahya
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
İsmailzade Osman Nuri (Özgen) Bey
Lazistan
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Mustafa Fevzi Bilgili
Malatya
Meclis-i Mebusan'a seçilmiş, ancak katılmamış, işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'da TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Mahmut Celâl Bayar
Saruhan (Manisa)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
İbrahim Süreyya Yiğit
Saruhan (Manisa)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Reşit Kayalı
Saruhan (Manisa)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hamdullah Suphi Tanrıöver
Saruhan (Manisa)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Tahsin Hüdaioğlu
Maraş
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Mithat Ulusal
Mardin
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hilmi Uran
Menteşe (Muğla)
İlyas Sami Muş
Muş)
Osman Kadri Bingöl
Muş
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ata Bey
Niğde
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Halil Hulki Ayrım
Siirt
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Dr. Rıza Nur
Sinop
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Zeki Bey
Sinop
Hüseyin Rauf Orbay
Sivas
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Vasıf Karakol
Sivas
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Bacanakzade Ziya Bey
Sivas
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Bekir Sıtkı Ocak
Siverek
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Fazıl Bey
Karahisar-ı Şarki (Şebinkarahisar)
Ahmet Bey Tokat
Şevki Bey Tokat
Hüsrev Gerede
Trabzon
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ali Şükrü Bey
Trabzon
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Ahmet Muhtar Cilli
Trabzon
Hasan Hayri Kanko
Dersim (Tunceli)
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Hakkı Bey Van
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Haydar Bey
Van
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
İsmail Fazıl Paşa (İsmail Fazıl Cebesoy)
Yozgat
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Yusuf Bahri Tatlıoğlu
Yozgat
Meclis-i Mebusan'ın işgal güçleri baskısıyla kapatılmasıyla Ankara'ya geçerek TBMM 1. Dönem'e açılışında katılmıştır.
Reşat Hikmet
Meclis Başkan Yardımcısı
