Ali Fuat CEBESOY (1882-1968)
01 Ocak 1970
1882 yılında İstanbul’da doğdu. Babası TBMM hükümetinin ilk Nafia Vekili olan, Yozgat milletvekili Fazıl Paşa’dır.
Erzincan ve Beşiktaş Askeri Rüştiyelerini bitirdi. Liseyi Kadıköy Senjozef Lisesi’nde tamamladı. 13 Mart 1899’da Harp Okulu’na girdi. Bu okulda Mustafa Kemal ile sınıf arkadaşlığı yaptı. 10 Ocak 1902’de Harp Okulu’nu bitirdi. Kurmay sınıfına ayrılıp Harp Akademisi’ne devam ederek 11 Ocak 1905’te Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu.
28 Haziran 1906’da 3. Ordu Kurmaylığı’na atandı. 20 Haziran 1907’de Kolağası (Yüzbaşı) rütbesini aldı. 13 Mart 1908’de 3. Süvari Tümen Kurmay Başkanlığı’na atandı. 9 Şubat 1909’da Roma Sefareti Ataşemiliterliği’ne tayin edilerek siyasi ve askeri hizmetlerde bulundu. 25 Kasım 1911’de Binbaşılığa yükseldi. 24 Haziran 1912’de Trablusgarp’a yapılacak silah ve cephane nakliyatı ile İtalya’nın kara ve deniz kuvvetleri için istihbarat toplamaya gönderildi. 1 Mart 1914’te Balkan Harbi’ndeki yararlıklarından ötürü Kaymakamlık (Yarbay) rütbesine yükseltildi. 14 Ekim 1914’te vekaleten 25. Fırka Komutanlığı’na getirildiyse de, 30 Kasım 1914’te asaleten bu göreve atandı. Bu görevde iken fırkasıyla önce Süveyş’e, Kanal Harekatı’na ardından Çanakkale Muharebelerine katıldı. Başarılarından dolayı 14 Aralık 1915’te Miralay (Albay) rütbesine yükseltildi. 29 Haziran 1917’de 20. Kolordu Komutanlığında görevlendirildi. Bu sırada Filistin’de taarruza geçen İngilizlere karşı başarılı oldu. Nitekim 21 Aralık 1917’de rütbesi Mirlivalığa (Tuğgeneral) yükseltildi.
Mustafa Kemal Paşa’nın Yıldırım Orduları Komutanlığı’ndan alınması üzerine, bir süre 7. Ordu Komutanlığı’na vekalet etti. 25 Şubat 1919’da 20. Kolordu Komutanlığı’na atanarak Konya’ya gitti. Karargahıyla 13 Mayıs 1919’da Ankara’ya geldi. 21-22 Haziran 1919’da Amasya Genelgesi’ni imzaladı. 28 Ağustos 1919’da İstanbul Hükümeti tarafından azledildi. Görevini bırakmadı. 9 Eylül 1919’da Sivas Kongresi kararı ile Garbi Anadolu Umum Kuvay-ı Milliye Kumandanlığı’na tayin edildi.
Büyük Millet Meclisi I. Dönemi için yapılan seçimlerde Ankara Milletvekili seçildi. 11 Mayıs 1920’de İstanbul’daki Divan-ı Harp tarafından idama mahkum edildi. Bolu yöresindeki ayaklanmaları bastırdı. 25 Haziran 1919’da Garp Cephesi Komutanlığı’na tayin edildi. Aynı zamanda milletvekili sıfatı da üzerinde bulunmaktaydı. 9 Kasım 1920’de Moskova Büyükelçiliği’ne atandı. 16 Temmuz 1922’de Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu Başkanlığı’na, 13 Aralık 1922’de TBMM İkinci Başkanlığı’na, 1 Mart 1923’te Geçici Başkanlığa 189 rey ile seçildi. TBMM II. Döneminde yine Ankara Milletvekili olarak Meclis’e girdi. 24 Eylül 1923’te Feriklik (Korgeneral)’e yükseltildi.
Atatürk’e yapılan İzmir suikastı ile ilgili görülerek, İstiklâl Mahkemesi’nde yargılandı. Ancak hakkında beraat kararı verildi. 15 Temmuz 1926’da tahliye edilerek Meclise döndü. Kasım 1927’de Ordu’da açığa alındı. 5 Aralık 1927 yılında emekliye ayrıldı.
10 Haziran 1933’te Konya’dan bağımsız milletvekili oldu. Daha sonraki dönemlerde yine Konya olmak üzere, Eskişehir ve İstanbul milletvekili olarak TBMM’de bulundu. 9 Mart 1943-7 Ağustos 1946 yılları arasında Münakalât Vekili (Ulaştırma Bakanı), 30 Ocak 1948-1 Kasım 1948 tarihleri arasında TBMM Başkanlığı görevlerinde bulundu. Ali Fuat Cebesoy, 10 Ocak 1968’de İstanbul’da öldü.
Almanca ve Fransızca bilen, hayatı boyunca elde ettiği başarılardan dolayı liyakat, nişan ve madalyalar ile ödüllendirilen Atatürk’ün silah ve çalışma arkadaşı Ali Fuat Cebesoy’un “Sınıf Arkadaşım Atatürk”, “Siyasi Hatıralar”, “Milli Mücadele Hatıraları” gibi yayımlanmış bazı eserleri bulunmaktadır.
