Onur ve ahlak kaygısı
Gültekin Avcı 01 Ocak 1970
Yolsuzluk hakkında evrensel ahlak ilkeleri ve İslam hukukunun hükmü belli.
Modern hukuk sistemleri de yolsuzluğu yüz kızartıcı suç sayıyor.
Asırlar önce Platon, "Devlet memurları hiçbir hediye almadan hizmet etmelidirler. Buna uymayanlar yargı kararlarıyla cezalandırıldığında cenaze merasimi yapılmadan gömülmelidirler" demişti.
Divina Commedia'nın meşhur yazarı Dante 7 asır önceki eserinde, rüşvetçileri cehennemin en derinine koyarak, ortaçağda yolsuz davranışlara duyulan nefreti göstermişti.
Fransa 3. cumhuriyetinde özellikle Cumhurbaşkanı Jules Grevy döneminde birbirini takip eden skandallar toplumu sarsmıştı.
1848 Kurucu Meclisi'nde görev alan Grevy, III. Napolyon'un güçlenmesinden duyduğu kaygıyla her daim yürütmenin zayıf tutulmasını savundu.
Ve bu yaklaşımını politik yaşamı boyunca hiç değiştirmedi.
Cumhurbaşkanıyken bile güçlü bir yasama organını tercih eden Grevy, görev süresince kendi yetkilerini de en aza indirmeye çalıştı.
1885'te yeniden cumhurbaşkanı seçildiyse de 2 yıl sonra patlayan skandal Grevy'i yaraladı.
Damadının Legion d'honneur nişanlarını sattığı söyleniyordu.
Grevy, gösterilen tepkiler karşısında, üstelik kendi sorumluluğunu gerektirir bir olgu da bulunmadığı halde, istifa etmek zorunda kaldı.
Grevy onurlu bir insandı.
Yine Fransız Ulaştırma Bakanı Carignan yolsuzluk iddialarının hedefindeydi.
O ne yaptı?
Hakkındaki yolsuzluk iddiasının soruşturulmasını kolaylaştırmak için istifa etti.
ABD'de 1868-1876 yılları arasında başkanlık yapan General Grant dönemi, skandallarla anılır.
Lakin ABD demokrasisi demokratik sistem ve ahlaka aykırı hareketleri derhal ortaya çıkaran ve mutlaka hesap soran bir demokratik mekanizmaya sahiptir.
En güçlü başkanlardan Richard Nixon, Watergate skandalına kurban gitti.
ABD halkı bu skandaldan çok, Başkan Nixon'ın olay sebebiyle halka yalan söylemesini asla affetmedi. Ve Nixon ABD tarihinde başkanlıktan istifa eden ilk ve tek başkandır.
Adı 10.000 $'lık yolsuzluğa karışan Başkan Yardımcısı Spiro Agnew istifaya mecbur bırakıldı.
Ve ABD'de Kongre'nin pek çok üyesi özel yazışmalarında resmi başlıklı kâğıtlar kullandıklarından soruşturmalara tabi tutuldular.
İtalya'da 2 başbakan (Giulio Andreotti ve Bettino Craxi) yolsuzluktan mahkûm oldu. Temiz Eller operasyonu başladığında, İtalya'da hiç kimse, başbakanlık yapmış, saygın ve en güçlü politikacı olan Bettino Craxi'nin rüşvete bulaşmış olabileceğini düşünmüyordu.
Ancak, birbiri ardına patlayan skandallar, yolsuzlukların belgelenmesi İtalyan kamuoyunu dehşete düşürdü.
Craxi'yi göklere çıkarıp onunla birlikte hareket edenler halk içine çıkamaz oldular.
Başbakan Craxi farklı bir tepki gösterdi.
Mahkemeden hızlı davranıp Tunus'a kaçtı. 15 kadar hükümet ve iş adamı bu soruşturmalar sırasında intihar etti.
Beregovoy'unki ise bir acı hikâye.
Fransa'nın eski başbakanlarından Pierre Beregovoy, Paris'te bir ev almak için işadamı arkadaşından borç ister. Evi alır ancak bu arada iş adamı ölür.
Beregovoy arkadaşının mirasçılarına gider. Elden verilmiş olduğu için borçtan kimsenin haberi yoktur. Mirasçılara borçlu olduğunu söyler ancak parası olmadığından borcunu elindeki değerli tablolarla ödemeyi önerir. Mirasçılar tabloları kabul ederler.
Beregovoy, tabloları verip borçtan kurtulduğunu düşündüğü sırada bir gazeteci durumu öğrenir. Ve olay basına yansır.
Başbakan Beregovoy ve ölen arkadaşının çocukları tüm olan biteni anlatır, borcun temizlendiğini söyler.
Ama tepkiler bitmez skandal yatışmaz.
Yaşadıklarını bir türlü hazmedemeyen Beregovoy, bir gün bir çiçekçiye gidip, karısına bir demet çiçek yollar.
Daha sonra yolda şoför ve korumalarına arabayı durdurtur ve Seine nehri kenarına inerek, korumasından gizlice aldığı tabanca ile intihar eder.
ABD Deniz Kuvvetleri Komutanı Amiral Jeremy Boor, 1996'da sadece taktığı madalyaları hak etmediği öne sürülünce intihar etti.
Bu tür yüz kızartıcı yolsuzluk skandallarında Japon devlet yetkililerinin çokça intihar ettiklerini bilirsiniz.
İntihar patolojik bir ruh halini gösterir.
Asla tasvip ve tavsiye edilmez.
Ama o kişinin ahlak, onur ve ar duygusuna sahip olduğunu da kanıtlar.
Kimi kaçar, kimi istifa eder, kimi de intihar.
Ya kılı bile kıpırdamayan ve yüzü kızarmayan bizim yolsuzlar ne yapar?
