İşte bakanların gizlediği korkunç maden raporu
Saygı Öztürk 01 Ocak 1970
Bakanlar, Soma kömür işletmeleri için neredeyse “her şey dört dörtlüktü” diyor. Peki 300’ü aşkın madenci nasıl oldu da hayatını kaybetti? Bazı bakanların adeta “işveren ağzıyla” konuşmalarına, en çok bakanlığın çalışanları isyan ediyor ve gerçeklerin gizlendiğini vurguluyorlar.
Dün, Zonguldak Karadon İşletmesi’nde grizu patlaması sonucu hayatını kaybeden 30 madencinin ölüm yıldönümüydü. Aradan 4 yıl geçmesine rağmen hâlâ madencilerin davası sonuçlanmadı. Yani işin sorumlularından hesap da sorulamadı. O yüzdendir ki, 30 kişinin ölümüne yol açanlardan hesap soramayanlar, 300 kişinin ölümünden hiç hesap soramaz. Hele, işyeri sahibine devlet yetkilileri övgüler dizerken, bilirkişilerin baskı altında tutulacağı da anlaşılıyor.
Elimde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’nın “Maden İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişleri Sonuç Raporu” bulunuyor. İş Teftiş Kurulu Başkanı Mehmet Tezel’in imzası bulunan 2013 tarihli bu rapor, madenci ölümlerinde Türkiye’nin Avrupa’da birinci, dünyada üçüncü olduğunu ortaya koyuyor. İşte madenlerdeki noksanlıklardan bazıları:
Hep yetersiz, hep yetersiz
- İşçilerin ağır ve tehlikeli işlerde çalışmasına elverişli olduğunu gösterir sağlık raporları yok. İşyeri hekimi, sağlık memuru, hemşire yok, olanın da çalışma süresi yetersiz.
- İşçilere iş sağlığı ve güvenliği, işbaşı eğitimi verilmemiş. Gözetim ve denetim faaliyetleri yetersiz. Kişisel koruyucu donanım (iş elbisesi, çelik burunlu ayakkabı, baret, toz maskesi, CO maskesi, reflektörlü/fosforlu yelek, emniyet kemeri, madenci baş lambası vb.) verilmemiş. Kişisel koruyucuların kullanımı yetersiz.
- İş makinası, vinç kullanan operatörlerin ehliyeti, buhar/sıcak su kazanını kullanan işçinin ateşçi ehliyeti yok.
- Ocakta bulunan işçilerin kaydı ve takip sistemi bulunmuyor.
Dışarıyla haberleşme yok
- Yer altı çalışmaları en az iki bağımsız ve güvenli yoldan yer üstüne bağlanmamış, ocak içi yollar açık ve bakımlı değil, su kanalları oluşturulmamış.
- Lambahane yok. Gece vardiyasında ocak aydınlatması yapılamıyor ya da yetersiz.
- Dışarı ile ocak içi haberleşme yok.
- Uyarı, ikaz ve işaretleme sistemleri uygun değil/yetersiz/yok.
- Yön levhaları yok, yetersiz ya da uygun değil.
Grizulu ocakta çıplak ampuller
- Ocak içinde kullanılan elektrikli ekipman alev sızdırmaz değil.
- Grizulu ocakta, ocak içi aydınlatma 220 volt elektrikle/çıplak ampullerle yapılıyor.
- Elektrik panosu dış etkenlere karşı açık, pano önünde yalıtkan malzeme yok.
- Elektrik kabloları havai hatla çekilmesi gerekirken yerde gelişigüzel çekilmiş, aydınlatma lambalarında kafes bulunmuyor. Ocak aydınlatması çıplak ampullerle yapılıyor.
Yangın söndürme cihazları bile yok
- Havalandırmayı tehlikeye düşürmemek amacıyla elektrik kesintileri sırasında devreye girecek yedek enerji kaynağı bulunmuyor. Grizulu ocakta mekanik havalandırma yok ya da uygun değil.
- Yedek havalandırma sistemi yok, genel havalandırma yetersiz. Ocakta cebri havalandırma mesafesi çok uzun. Ocakta cevher bacasında tali havalandırma yok. Hava ölçüm defteri tutulmuyor, bazı değerler hiç yazılmıyor.
- Gerekli yerlerde hava ölçümü ve analizi yapılmıyor, ölçüm noktaları yetersiz. Havalandırılmamış alanlara işçi girişi uygun şekilde engellenmemiş, arızıları bildirecek uyarı sistemi yok ya da çalışmıyor.
- Patlatma yapıldıktan sonra havalandırma yapılmadan ocağa giriliyor.
- Grizulu ocakta merkezi gaz izleme ve erken uyarı sistemi yok ya da uygun değil. Yangın söndürme cihazı ve teçhizatı yok veya yetersiz. Tüplerin periyodik kontrolleri yapılmıyor.
- Ocakta uygun vasıfta grizu ve diğer gazların ölçümü için cihaz yok.
- Yangın durdurucu barajlar yapılmamış veya uygun değil.
- Yangın veya patlama tehlikesi bulunan ortamlarda sigara içiliyor.
- Gaz ölçümleri her vardiyada yapılmamaktadır.
İlk yardım eğitimi almış eleman yok
- Desandrelerde tutamak ve basamak yok.
- Galeri yan duvarı ile nakliyat sistemi arasında insan geçişi için bırakılan mesafe uygun değil.
- Ulaşım yolları araç yüksekliklerine uygun şekilde düzenlenmemiş.
- Ocak içi lokomotiflerin aydınlatma tesisatları, işaret lambaları yok.
- İlkyardım eğitimi almış eleman ve ilkyardım
ekibi, odası, malzemesi yok.
- Kurtarma teşkilatı yok ya da faal değil. İşyerlerinde kurtarma ekibi oluşturulmamış.
- Kurtarma araç veya ekipmanı yetersiz.
- İşyerinde donanımlı ambulans/acil durumlarda araç bulunmuyor.
- Acil eylem planı, kurtarma planı hazırlanmamış.
- Yangın ve acil durum tahliye denemeleri yapılmamış, yangın ekibi oluşturulmamış.
Tam bir köle düzeni
- Duş ve lavabolar uygun değildir/bakımsızdır/yetersiz. Duş ve sıcak su tertibatı yok ya da yetersiz.
- Soyunma yerinde elbise dolabı yok, yetersiz, yemekhane ise ya yok ya da çok bakımsız. Koğuşların durumu da farklı değil. Üstelik binalarda ısıtma sistemi de yok.
- İçilebilir şartlarda temiz su yok/içme suyunun analizi yaptırılmıyor.
Rapordan sadece bazı bölümler aldım. Soma’da 300 işçimiz hayatını kaybetti. Bu raporu okuduktan sonra “yine ucuz kurtulmuşuz” diye düşündüm. Sırada kimbilir hangi Soma’lar, hangi madenciler var.
