Bağımsız Kürdistan'ın neresindeyiz
Anberin Zaman 01 Ocak 1970
IŞİD’in Irak’ta tetiklediği depremle birlikte Iraklı Kürtlerin bağımsızlıklarını ilan edeceklerine dair spekülasyonlar gün be gün artıyor... Kerkük’ü de ele geçirdiklerine göre Kürtlerin yıllardır hayallerini kurdukları bağımsız Kürdistan gerçekleşmek üzere. Kerkük petrolleri yeni kurulacak devleti finanse etmek için yeter de artar bile. İş, Kerkük’ten akan petrolü yeni döşenen Kürdistan- Türkiye boru hattına bağlamaya kaldı.
Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (İKBY) Başkanı Mesut Barzani ile Başbakan Neçirvan Barzani’nin beyanları bu minvaldeki analizleri güçlendirecek cinstendi. Neçirvan Barzani: “Musul öncesine geri dönülemez, Irak’ın bütün kalması çok zor.” Dün Kerkük için savaşmaya hazır olduğunu ilan eden Mesut Barzani: “Halkımızın sesine kulak vermeliyiz, halkımız bağımsızlık istiyor...”
Yıllardır her nevi kıyıma, zulme maruz kalan ve “dünyanın kendi devleti olmayan en büyük etnik grubu” olarak tanımlanan Kürtlerin bağımsızlık istekleri meşru ve haklıdır. Barzani liderliğindeki Iraklı Kürtler birinci Körfez savaşından beri kendilerine bu yönde sunulan fırsatları son derece iyi değerlendirdiler. Bağdat, Ankara, Tahran ve Washington arasında denge politikalarını ustaca yürüttüler. Amca- yeğen Barzaniler devlet adamı gibi davrandıkları için devletleşmeye bu denli yaklaştılar. Tam da bu pragmatizmleri yüzünden yakın tarihte bağımsızlık ilan etmeleri beklenmemelidir.
Nedenlerine gelince...
» 1. EKONOMİ
Kürtlerin çok zengin petrol ve doğalgaz kaynakları var. Ama şimdilik ABD ve Irak’ın muhalefeti yüzünden gereken miktarlarda satma imkânları yok. Ceyhan’da gemilere yüklenen Kürt petrolünün alıcı bulup bulmadığı halen bir muamma. Kaldı ki Kürtler kendilerini finanse edecek miktarda petrol üretemiyorlar henüz. Bunun altyapısına sahip değiller. Merkezî hükümet aylardır Kürtlerin yüzde 17 bütçeden payını ödemiyor. Mali sıkıntılarla boğuşan IKBY’nin imdadına Türkiye’nin yetiştiği dillendiriliyor. Erbil’de görüştüğüm Iraklı Kürt yetkililer IKBY’ye Türkiye tarafından yüklü miktarda bir “borç” verildiğini doğruladılar. Bu paranın ileride alınacak petrol karşılığında olduğu iddia ediliyor. (Bu satırları yazarken Hazine yetkililerinden konuya ilişkin sorularımıza cevap bekliyorduk.) Ne var ki takdire şayan olsa da bu tür jestler de sürdürülebilir değil.
» 2. TÜRKİYE
Türkiye’nin onayı olmadan Kürt devleti kurulamaz. Petrol ve gazın tek çıkış yolu Türkiye üzerinden olduğu için kurulamaz. Türkiye buna hazır mı? Bazı Iraklı Kürtler en azından Erdoğan’ın hazır olduğuna inanıyorlar. Ama Kerkük’ü almaları işi aniden zorlaştırdı. MHP Türkmenler ve Sünni Arapların da üzerinde hak iddia ettiği Kerkük ile ilgili hassasiyetleri kamçılamaya başladı bile. Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri meseleyi daha da çetrefil hâle getiriyor. Hele de barış sürecinin gerektirdiği tavizler varken.
» 3. İRAN
Her daim engel yaratabilecek durumda olan ve Barzani’ye rakip partiler üzerinden at oynatan İran’ın da onayı gerekiyor. Önemli bir Kürt nüfusuna sahip olan İran yanı başında bağımsız Kürt devletine şimdilik sıcak bakmıyor.
» 4. IŞİD
Kürtlerin yeni komşusu “IŞİD” de yeni ve kocaman bir engel oluşturuyor. IŞİD daha şimdiden Kerkük’te intihar saldırıları düzenliyor, peşmergelerle çatışıyor. Sünni Araplarla anlaşmadan Kürtlerin kalıcı istikrarı yakalamaları mümkün görünmüyor. İstikrarsızlık başta petrol şirketleri olmak üzere yatırımcıları ürkütür.
» 5. AMERİKA
Son olarak ABD’nin garantörlüğü ve onayı dışında bağımsız Kürdistan’ın kurulması hiç ama hiç gerçekçi değil. Amerika henüz bağımsız Kürdistan’ı desteklemiyor. Tam tersi Irak’ı birarada tutmak için çabalıyor. (Maliki gitmeden imkânsız görünüyor.) Üstelik yakın müttefiki Türkiye’nin hassasiyetleri her ne kadar ön planda gözükse de Obama yönetimi İran’ı hesaba katmadan hareket etmez. Özetle bağımsız Kürdistan’ın zamanı henüz gelmiş değil.
Not: Yazıyı gazeteye gönderdikten az sonra en az bir tanker dolusu Kürt petrolünün satıldığını ve parasının da İKBY'nin Halkbank nezdindeki hesabına yatırıldığını öğrendik.
