Fatma Nezihe Araz, 11 Mayıs 1920 tarihinde Konya’da doğmuştur. Annesinin adı Müzeyyen’dir. Ankara eski milletvekili Rıfat Araz'ın kızıdır. Vecihe Büyükaksoy adında kız kardeşi vardı. Nezihe doğduğunda babası Konya Ziraat Bankası müdürü idi. Babası Rıfat Bey iki evliydi; ilk eşi Adeviye’den Zeliha Mesrure, Fatma Samiye, Muhittin Rıfat,Hayrettin oldu. İkinci eşi Müzeyyen’den ise, Mustafa Kemalettin, Celalettin, Fatma Nezihe ve Vecihe doğdu.
1941 yılında Ankara Kız Lisesi'nden mezun oldu. 1946 yılında daAnkara Üniversitesi Felsefe Bölümü'nü bitirdi.
Üniversiteden mezun olunca hocası Doç. Dr. Behice Boran’ın asistanı olarak üniversitede akademik yaşama başladı; bazı sol eylemlere katıldı. 1948’de Behice Boran üniversiteden kovulunca okuldan ayrıldı. Ardından Doktora yapmak üzere İstanbul’a gitti. Ama yapmadı, bunun yerine Kenan Rıfai’nin sohbetlerine katılıp Rıfai Dergahı’na girdi.
Şimdi çok kişinin kafasına fakültede solcu olan, felsefe ve psikoloji okumuş Nezihe Araz’ın bu kadar kısa sürede bir dergâha nasıl “bağlandığı” sorusu gelebilir.
Sorunun yanıtı Kenan Rıfai’nin tasavvuf anlayışında gizli:
“Kenan Rıfai tasavvufu ne Gazali gibi sırf bir ahlak anlayışı olarak kabul etmiş; ne Muhyeddin-i Arabi gibi sadece Vahdet-i Vücud’da kalmış; ne de Mevlana gibi aşkıyla dünyayı ve ahireti atlayıp geçmiştir. Üçünü birleştirerek bir yaşam şekli haline getirmiştir.”
Kenan Rıfai’ye göre tarikat; edip, irfan ve insanlık demekti. Zikir ve devran şekillerine, tespih, sarık, cüppe gibi kisvelere takılıp kalmak doğru değildi.
Kenan Rıfai cuma günü yaptığı sohbetler dışında sarık-cüppe giymiyordu. Hep kravatlı, takım elbiseliydi. Fransızca, Rumca, İbranice biliyordu.
Nezihe Araz’ın, Behice Boran’dan sonra Kenan Rıfai’nin “asistanı” olmasının nedeni, tasavvuf felsefesine olan inancıydı.
Ancak “dergâh asistanlığı” kısa sürdü; Kenan Rıfai 1950’de vefat etti.
1952 yılında Resimli Hayat dergisinde gazeteciliğe başladı. Sonra aynı ekip “Hayat” dergisini çıkardı. 2007 senesine kadar da gazeteciliğe devam etti. Çeşitli gazetelerde fıkra yazarlığı yaptı. Röportajları ve araştırmaları yayınlandı.
Nezihe Araz, 1956 yılında DP’li Bahadır Dülger’in çıkardığı “Havadis”te çalışmaya başladı. 1957-1963 yılları arasında “Yeni Sabah”ta çalıştı. Hakkı Devrim ile birlikte Meydan Mecmuası’nı çıkardılar. Meydan Larousse, Türkiye (1923-1974) ansiklopedileri ve Kaynak Yayınları yayın kurullarında bulundular.
Nezihe Araz’ın 1959 yılında çıkardığı “Anadolu Evliyaları” adlı kitabı çok ses getirdi; satış rekoru kırdı. Elli evliyanın anlatıldığı kitapta son evliya Kenan Rıfai’nin annesi Hatice Cenan Sultan idi.
Daha sonra “Peygamberler Peygamberi Hazreti Muhammed”, “Peygamberlerin Torunları”, Yunus Emre’nin hayatını yazdığı “Dertli Dolap”, “Mevlana’nın Romanı”,“28 Peygamber”, “Çocuk ve İslam”, “Gelin Canlar Bir Olalım” adlı eserleri yazdı.
Nezihe Araz’ın yazdığı, “Bozkurt Güzellemesi”, “Öyle Bir Nevcican”, “Ballar Balını Buldum”, “Savaş Yorgunu Kadınlar” adlı tiyatro eserleri Devlet Tiyatroları’nda sahne aldı. Afife Jale ve Avni Dilligil tiyatro ödüllerini kazandı.
“O Kadın”, “Ekmek Kavgası”, “İhtiras Fırtınası”, “Hanım” filmlerinin senaryolarını yazdı. 1980’li yıllarda TRT’de sabahları yayınlanan “Hanımlar Sizin İçin” programını hazırlayıp sundu.
Nezihe Araz dindardı. Bir dergâha bağlıydı. Ama hayatı boyunca saçını örtmedi. Beş vakit namaz kılmadı; oruç tutmadı.
Hiç evlenmeyen Nezihe Araz, Son günlerini İstanbul’da Maltepe Huzurevi’nde geçirdi. Alzheimer oldu. 25 Temmuz 2009 tarihinde 89 yaşında İstanbul’da ölmüştür.
Ödülleri :
1987 - Kültür Bakanlığı En İyi Tiyatro Yazarı Ödülü
1988 - İsmet Küntay Tiyatro Ödülü
2003 - yılında Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü ile ödüllendi.
Eserleri:
Şiir
1950 - Benim Dünyam
1998 - Yalnız Ağaç
Biyografi
1953 - Fatih’in Deruni Tarihi
1960 - Peygamberler Peygamberi Hazreti Muhammed
1960 - Peygamberlerin Torunları
1993 - Mustafa Kemal'le 1000 Gün
Roman
- Kervankıran (tarihi roman, 1960'ların başında gazetede tefrika edildi)
Araştırma
1994 - Mustafa Kemal’in Ankara’sı
1961 - Dertli Dolap
1979 - 28 Peygamber
1979 - Çocuk ve İslam
1979 - Gelin Canlar Bir Olalım
1959 - Anadolu Evliyaları
1951 - Ken’an Rifai ve Yirminci Asrın Işığında Müslümanlık (Samiha Ayverdi, Safiye Erol ve Sofi Huri ile birlikte)
1962 - Aşk Peygamberi / Mevlana’nın Romanı
1994 - Kırk Pencereli Konak
1994 - Mustafa Kemal’in Devlet Paşası
1994 - Bir Zamanlar O da Çocuktu: Adı Mustafa
- Anadolu'nun Kadın Erenleri
Oyun
- Hayattan Yapraklar
- Sihirli Fındıklar (Çocuk Oyunu)
- Bozkır Güzellemesi (Çorak Toprak)
- Öyle Bir Nevcivan
- Alacakaranlık
- Ateş Hattında Bir Kadın
- Kuvay - i Milliye Kadınları
- Savaş Yorgunu Kadınlar (Bosnalı Kadınlara Ağıt)
- İmparatorun İki Oğlu
- Dülger Balığı
- Akıllı Tavşan Ve Güçlü Aslan (Çocuk Oyunu)
- Afife Jale
- Cahide
- Kerem ile Aslı
- Hoşgör
- Ballar Balını Buldum
- Kutlu Melek
- Nakşıdil Sultan
- Uzun Bir Gün
- Yarım Kalan Masal
- Saat Dokuz Sıfır Beş
Senaryo
- O Kadın
- Ekmek Kavgası
- İhtiras Fırtınası
- Afife Jale (Selim İleri'yle birlikte)[4]
- Hanım
- Bir Kırmızı Gül
